Tháng 1 năm 2009, Maria Brito bỏ nghề luật sư để phát triển công việc cố vấn nghệ thuật. Hiện tại, cô là cố vấn được săn đón của những khách hàng nổi tiếng Gwyneth Paltrow, Sean Comb, được quý trọng với tư cách curator, nhà sưu tập, tác giả sở hữu 141 ngàn follower Instagram. Cô hoạt động chuyên sâu trong ngành công nghiệp liên quan với nghệ thuật, đồng thời là chuyên gia về sức mạnh của sự sáng tạo không chỉ trong mà cả ngoài thế giới của nghệ thuật.
Brito mới xuất bản một cuốn sách, How Creativity rules the world: the Art and Business of turning your ideas into gold Hoạt động sáng tạo thống trị thế giới như thế nào: nghệ thuật và công việc biến các ý tưởng của bạn thành vàng ròng), chia sẻ những hiểu biết sâu sắc và bí quyết khai thác khả năng sáng tạo, thúc đẩy đổi mới. Cuốn sách là sự đúc kết những kinh nghiệm của tác giả, những nghiên cứu sự nghiệp của nghệ sĩ và doanh nhân thành đạt, tất cả cho thấy vai trò thiết yếu của hoạt động sáng tạo trong cuộc sống hiện đại. Cùng với thời điểm xuất bản cuốn sách, chúng ta cùng Brito trò chuyện về vai trò của sự sáng tạo trong sưu tập.

Bạn viết rằng mình bắt đầu sưu tập từ năm 2000 khi chuyển đến New York, điều gì đã thúc đẩy bạn?

Tôi lớn lên ở Venezuela, ông tôi có một bộ sưu tập chiết trung và cũng là một họa sĩ, ông vẽ vào cuối tuần, không phải chuyên nghiệp, tuy nhiên ông vẽ rất đẹp. Cha tôi đã đưa tôi đến mọi phòng tranh, bảo tàng, hội chợ và các xưởng vẽ. Ý tưởng sống với nghệ thuật đã thấm sâu trong tâm trí từ khi tôi còn là một đứa trẻ.
Khi chuyển tới New York, tôi thuê một căn phòng ở Upper West Side, nằm trong một ngôi nhà bằng đá nâu thuộc sở hữu của một nhà đầu tư bất động sản người Venezuela, hoàn toàn tình cờ chúng tôi lại cùng đến từ một đất nước, vợ ông là một họa sĩ. Họ sống ở tầng trệt và cả ngôi nhà ngập tràn các tác phẩm nghệ thuật, điều đó đã truyền cảm hứng cho tôi. Tôi đã quyết định rằng, tôi cũng muốn sống với nghệ thuật, đó là thời kì mà bạn phải trực tiếp đến các phòng trưng bày chứ không thể xem và mua các tác phẩm qua internet và mạng xã hội. Tôi đã bắt đầu như thế.

Bộ sưu tập của bạn phản ánh sự sáng tạo của bạn như thế nào? Bạn có coi việc sưu tập là một hoạt động sáng tạo hay không?

Bộ sưu tập của tôi phản ánh những mối quan tâm của tôi, những gì tôi yêu thích, những điều khiến tôi cảm động, và cả những điều khiến tôi mở mang. Khía cạnh sáng tạo của việc này là ở cách tôi sắp xếp, tổ chức những tác phẩm nghệ thuật mà tôi sở hữu, và những đối thoại có thể có giữa chúng.
Sưu tập chắc chắn là một hoạt động sáng tạo. Tôi thường xuyên thêm vào, sắp xếp lại, nỗ lực tìm cách sao cho chúng trông mới mẻ.

Bạn có thể cho chúng tôi biết về sự sáng tạo trong sưu tập đối với bản thân bạn và khi bạn làm việc với tư cách cố vấn cho khách hàng không?

Sáng tạo không chỉ là một việc, nó là sự kết hợp của nhiều kĩ năng, thói quen mà mọi người có khuynh hướng quên rằng bản thân đã sở hữu chúng. Chấp nhận rủi ro, tự chủ, tò mò đều là một phần của tính sáng tạo.
Mỗi khi tôi có cơ hội tiếp cận một họa sĩ mới nổi, mỗi khi tôi thấy thứ gì đó gợi trí tò mò, tôi kích thích trí sáng tạo của mình, điều tương tự cũng xảy ra với khách hàng của tôi.

Những bộ sưu tập tốt nhất tôi có là những bộ sưu tập mà khách hàng có cơ hội tiếp cận những nghệ sĩ hầu như chưa có tên tuổi, sau đó lại trở nên nổi tiếng. Tôi thích làm việc với những nhà sưu tập tiên phong, lắng nghe và hành động khi tôi đưa ra cho họ những lựa chọn. Không phải ngẫu nhiên mà họ cũng là những người có óc sáng tạo và cuộc sống thú vị nhất, bất kể họ làm gì.
Có một sự giao thoa bất tận về cảm xúc và ý tưởng giữa một tác phẩm nghệ thuật, những dự định trong đó của người nghệ sĩ và ý nghĩa mà nhà sưu tập tìm thấy. Sưu tập là về rất nhiều thứ, trong đó được là một phần của đời sống văn hóa và có những giá trị thẩm mỹ, trí tuệ, cảm xúc kinh ngạc từ cuộc sống cùng với nghệ thuật, chính là điều quan trọng nhất.

Bạn có thể cho chúng tôi biết về bộ sưu tập của bạn và cách bạn tiếp tục sưu tập cho mình?

Tôi đã xem nhiều tác phẩm nghệ thuật, cũng đã ở trong ngành này 13 năm, vì thế tôi có những tham số nhất định cho bản thân. Hầu hết những tác phẩm tôi mua đều khiến tôi cảm động rất nhiều ngay lần đầu tiên nhìn thấy – đó là điều rất quan trọng với tôi. Nó phải làm tôi ngạc nhiên, hào hứng, để tâm. Không phải là việc có thứ mà ai cũng có, nó thuộc về những kích thích thị giác và cảm xúc. Tôi luôn hỏi chính mình “Trông nó sẽ ra sao vào 10 năm nữa? 20 năm nữa? Liệu tôi có hào hứng được nhìn thấy nó mỗi ngày hay không?”

Tôi ủng hộ các nghệ sĩ mới nổi nhưng đó là một từ gần như một cách hiểu sai trong thời đại ngày nay – họ đã quá giỏi ở độ tuổi đôi mươi, sau đó thị trường cuồng nhiệt này thổi giá của họ lên cao, và bạn có một bộ sưu tập của nghệ sĩ trẻ đã trở nên đắt giá không thể tin nổi trong một thời gian ngắn. Tôi hầu như không mua tác phẩm nào trên 10 ngàn $, giờ hầu hết những gì tôi đã mua đều tăng giá trị gấp 10 lần hoặc hơn.

Tôi chủ yếu sưu tập tranh nhưng cũng có vài bức ảnh và tác phẩm điêu khắc thú vị. Tôi yêu thích màu sắc đậm, bố cục sống động và những câu chuyện đáng nhớ. Tôi có nhiều tác phẩm Tượng hình, tác phẩm của nghệ sĩ da màu, nghệ sĩ nữ. Tôi thích những câu chuyện đằng sau đó, cách từng tác phẩm đến với bộ sưu tập của tôi, chúng đến từ đâu và với lí do gì. Điều đó làm cho mọi thứ trở nên đặc biệt hơn.

Điều gì thúc đẩy bạn sưu tập các tác phẩm?

Tôi bị thúc đẩy bởi nhiều yếu tố: cái đẹp, thẩm mỹ, sở hữu một mảnh của nền văn hóa, câu chuyện thú vị, sự kích thích trí tuệ, hứng thú khám phá. Có cả sự thể hiện không chỉ của các nghệ sĩ mà cả của tôi. Điều đó đúng với mọi nhà sưu tập: Họ thể hiện họ là ai thông qua tác phẩm mà họ sở hữu.

Hiện tại bạn có hứng thú với những nghệ sĩ nào? Những nghệ sĩ nào bạn đã khám phá gần đây?

Nhiều lắm! Họ đều rất giỏi. Cydne Jasmin Coleby là một trong số đó. Mỗi khi tôi thấy một trong những bức tranh mới của cô, tim tôi lỡ một nhịp. Tôi thích những mẫu rắc rối, những nhân vật kì lạ, những đề cập lịch sử nghệ thuật của Ryan      Wilde. Tôi cũng đã mua một bức tranh của Wynnie Mynerva ở Untitled Miami tháng 12 vừa rồi, tôi thực sự ám ảnh với tác phẩm này.

Sống với nghệ thuật có truyền cảm hứng cho sự sáng tạo của chính bạn? Có nghệ sĩ hoặc tác phẩm đặc biệt nào khơi dậy sự sáng tạo của bạn không?
Chắc chắn rồi. Một phần của tính sáng tạo đến từ khả năng hiểu và tổng hợp những ý tưởng và quan điểm đa dạng. Đó là điều mà một bộ sưu tập đem đến cho người sở hữu nó. Nếu tất cả đồng nhất và tập trung vào một góc nhìn thì khó có thể đạt được lợi ích của việc mở rộng. Không gì mang tính sáng tạo và đổi mới trong kinh doanh hay nghệ thuật đến từ những tầm nhìn phiến diện và những ý tưởng đơn thuần.

Một khía cạnh quan trọng khác của sự sáng tạo là khả năng chú ý đến chi tiết. Tôi sử dụng một ví dụ trong cuốn sách của mình từ một giáo sư Da liễu tại Trường Y Yale, ông nhận ra rằng các sinh viên không thể mô tả chính xác những gì họ thấy ở bệnh nhân trừ khi họ đã xác định được các mẫu quen thuộc đã từng thấy trước đó. Ông đã phát triển một khóa học mà bây giờ đã trở thành bắt buộc với mọi sinh viên y khoa năm nhất. Họ phải xem các bức tranh từ thế kỷ 18 và 19 tại Trung tâm Nghệ thuật Anh của Yale trong 15 phút và trích xuất thông tin hình ảnh, mô tả mọi thứ họ nhìn thấy. Khóa học này cải thiện đáng kể khả năng chú ý của họ, tất cả là nhờ nhìn vào các bức tranh.

Tôi luôn nhìn vào thế giới nghệ thuật quanh mình, xem có thể tìm thấy chi tiết mới nào. Điều đó đã giúp tôi phát hiện các cơ hội kinh doanh hoặc làm điều gì đó chưa ai làm. Độc nhất và thích đáng, đó là cốt lõi của sáng tạo.

Thu Huyền
(dịch từ Artsy Editorial)