Cách đây mấy năm, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm có tổ chức một triển lãm những gương mặt xuất sắc của hội họa châu Á. Tôi không được xem triển lãm đó, cũng không được đọc bài viết nào của các nhà nghiên cứu về triển lãm, nên không có ý kiến gì. Cùng với các triển lãm đồ họa các nước ASEAN mấy năm trước, Triển lãm những gương mặt tiêu biểu của hội họa châu Á là một trong những cố gắng rất lớn của Cục và Bộ Văn hóa, vì tổ chức một triển lãm với nội dung như vậy rất phức tạp nếu muốn hoàn hảo.
Mới đây nhất, vào trung tuần tháng 7 vừa qua, Triển lãm tranh của 19 họa sĩ đương đại hàng đầu bán được nhiều tranh nhất đã được bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Các họa sĩ ba miền Bắc Trung Nam được Cục Mỹ thuật chọn mặt gửi vàng đã tự chọn tranh mang đến triển lãm. Nhìn tiêu đề triển lãm khiến người đến xem ai cũng phập phồng hy vọng sẽ được no con mắt với những tác phẩm tiên phong. Vì đây là cuộc trưng bày tranh của những họa sĩ bán được nhiều tranh nhất.
Đây cũng là lần đầu tiên Nhà nước dùng tiền ngân sách để tổ chức một triển lãm chuyên đề cho những cá nhân họa sĩ bán được nhiều tranh. Trước đây chỉ có những tranh đề tài như chiến tranh cách mạng, biển đảo, biên giới, hoặc nhằm mục đích giao lưu quốc tế… vì lợi ích của đất nước hoặc vì những mục tiêu cần phải tuyên truyền mạnh mới được bảo trợ để triển lãm. Đó cũng là sự cởi mở rất đáng mừng cho giới mỹ thuật.
Người đến xem triển lãm đông và cũng có nhiều ý kiến trái chiều, như chưa đáp ứng được mong mỏi của người xem dù triển lãm cũng có nhiều tranh lớn, nhưng chất lượng chưa thật tốt. Nhiều tranh trung bình, có nhiều bức kém, cũ kỹ, sơ sài, hời hợt, chiếu lệ. Trên mạng xã hội, nhiều người khen chê, nhưng chê nhiều hơn khen. Có người thanh minh rằng triển lãm chưa chất lượng vì tranh tốt họa sĩ bán cả rồi, chỉ còn lại những tranh chưa bán được…Nếu đúng như vậy, họa sĩ cũng rất đáng trách. Nếu tranh chưa đủ chất lượng thì nên từ chối tham dự. Tranh kém, tranh cũ đưa ra trưng bày tại một triển lãm vinh danh như thế vô tình họa sĩ coi thường người xem và rẻ rúng chính bản thân mình bởi những tranh dở.
Các họa sĩ ở TP.Hồ Chí Minh gửi tranh tốt hơn, nhưng có tranh như của tác giả Nguyễn Trung thì quá chán, ông được mời vì cái tên còn cái thực thì cùn mòn mờ nhạt…
Trên một trang FB về cuộc triển lãm, nhà phê bình nghệ thuật Nguyễn Quân nhận xét, 70% tranh dở, chỉ được vài tranh tốt. Tôi nghĩ đó là một nhận xét trung thực và tinh tường.
Cũng nói thêm là giám tuyển tranh cũng chưa chặt chẽ. Chắc là để tác giả tự chọn. Mà họa sĩ ta thì mọi người đều biết, có người kỹ tính nhưng cũng nhiều người cẩu thả, họ có thể mang bất kỳ tranh nào họ ký tên (?) Cũng có thể họ cũng chẳng cần đẹp ở chỗ này!
Có một họa sĩ đặt câu hỏi: Đây là những họa sĩ hàng đầu, vậy tiêu chí hàng đầu là nghệ thuật hay tiêu chí bán tranh, hay tiêu chí tuổi tác? Khó tìm câu trả lời quá. Họa sĩ chỉ vẽ tranh chợ để bán, có khi còn nhiều hơn họa sĩ chính ngạch – thì liệu có nằm trong số được lựa chọn này không. Nếu bán được nhiều nhất thì họ đã đóng bao nhiêu thuế ? Có chứng minh được không ? Còn không chỉ là sự thều thào vô nghĩa và cánh hẩu chơi với nhau. Và đây không phải là những ý kiến không có lý.
Người đặt vấn đề như thế cũng cho biết, có khá nhiều họa sĩ trong triển lãm này nhiều năm nay có bán được gì đâu.
Tiêu chí không rõ ràng lắm, nhiều cảm tính hơn lý tính cho một triển lãm vinh danh như thế này, là chuyện không nên có.
Nói chung đây là triển lãm không thắng lợi như mong muốn của đơn vị tổ chức trưng bày. Không thật sự xứng đáng với đồng tiền bát gạo đã bỏ ra.
Hà Nội, 3/9/2020
Đông Ngàn
