NGÔ HUY QUỲNH – NGƯỜI NGHỆ SĨ ĐA TÀI

Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh (1920-2020)

 

Lịch sử có cách lựa chọn và đối đãi con người rất lạ. Giữa một vườn hoa khoe sắc, nó thuận tay chọn lấy một bông hoa để đại diện cho cả vườn hoa. Nhưng cái vinh dự bất ngờ ấy nhiều khi lại cũng là thiệt thòi cho chính bông hoa, bởi người ta thường chỉ thấy “vẻ đẹp đại diện”mà không thấy “vẻ đẹp tự thân”của nó. Khi nhắc đến kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh, chúng ta nghĩ ngay đến người thiết kế và chỉ đạo thi công Lễ đài Độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945. Thời điểm đó, không ít các kiến trúc sư, họa sĩ tên tuổi đã dấn thân theo cách mạng cùng nhân dân, nhưng vinh dự được tham gia tổ chức, thiết kế Lễ đài Độc lập thì lịch sử chỉ gọi tên Ngô Huy Quỳnh. Người ngoài nghề, có lẽ nhớ đến ông như vậy. Chỉ người trong nghề lâu năm mới biết ông là người đa tài bậc nhất trong giới văn nghệ nước ta.
Ngô Huy Quỳnh đã thiết kế một số biệt thự tiêu biểu cho phong cách Đông Dương trước Cách mạng tháng Tám, ví dụ Ngôi nhà số 84 phố Nguyễn Du, Hà Nội (1943).

Hà Nội, ngày 2-9-1945, tại Lễ đài trên Quảng trường Ba Đình do kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh thiết kế và chỉ đạo thi công, Bác Hồ đang đi xuống sau khi đọc Tuyên ngôn Độc lập. Ảnh: Nguyễn Bá Khoản

 

Kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh đang trình bày một phương án quy hoạch đô thị. Hà Nội, 1967.

 

Kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh trong xưởng họa.

Ông là một trong những nhà quy hoạch đô thị hiện đại người Việt đầu tiên (trước 1954, việc quy hoạch đô thị ở Việt Nam hoàn toàn do người Pháp chủ trì). Cùng Hoàng Như Tiếp và sự giúp đỡ của các chuyên gia Liên Xô, ông là đồng tác giả của bản Quy hoạch Thủ đô Hà Nội (1960) trong đó đã sớm đặt ra vấn đề bảo tồn khu phố cổ. Sau đó, ông được giao nhiệm vụ làm chủ trì đồ án Quy hoạch thành phố Khang Khay của Lào (1963).
Ngô Huy Quỳnh cũng là một nhà sư phạm, nghiên cứu, lý luận kiến trúc, đã soạn thảo chương trình đào tạo kiến trúc sư khóa đầu tiên của nước Việt Nam độc lập, là tác giả của hàng chục đầu sách nghiên cứu lịch sử kiến trúc trong nước, cũng như đồng tác giả của bộ sách “Đại tổng tập lịch sử kiến trúc thế giới” nổi tiếng của Liên Xô (phụ trách phần kiến trúc Việt Nam).

Ngoài kiến trúc, Ngô Huy Quỳnh còn là một nhà điêu khắc. Ông đã cùng Trần Văn Lắm là tác giả công trình «Đài trận vong chiến sĩ» đặt tại Lạng Sơn (1942), đạt giải nhất trong cuộc thi thiết kế do chính quyền thuộc địa khi ấy tổ chức.

Ngô Huy Quỳnh – Biển chiều. 1965. Sơn dầu. 13x18cm

 

Ngô Huy Quỳnh – Chân dung vợ tôi. 1965. Sơn dầu. 57x45cm

 

Ngô Huy Quỳnh – Dưới tán cây. 1960. Sơn dầu. 18x13cm

Ở tư cách một họa sĩ, ông đã cùng Phạm Văn Đôn và Trần Đình Thọ tổ chức triển lãm tranh tại Hà Nội năm 1942. Số tiền bán tranh từ triển lãm này lên tới 300 đồng bạc Đông Dương, cho phép ông thực hiện ước mơ lang thang hàng tháng trời khắp các nẻo đường đất nước để vẽ cảnh vật, con người. Những năm 1943-1945, người ta còn biết đến ông như một nhạc công ghi-ta, thường hòa tấu cùng Bùi Công Kỳ và Đỗ Nhuận. Khi tham gia kháng chiến ở Việt Bắc, ông luôn mang theo mình bút chì và giấy để ký họa mỗi khi rảnh rỗi. Nguyễn Trực Luyện có lần kể rằng, thật may mắn khi tận mắt nhìn thấy những bản vẽ ghi kiến trúc bằng chì của Ngô Huy Quỳnh ở Liên khu X, chúng như thể là những phác thảo hội họa tầm cỡ.

Khi sang Liên Xô học tập (1951-1955), ngoài công việc nghiên cứu quy hoạch đô thị, Ngô Huy Quỳnh đã được trở lại với niềm say mê hội họa của mình. Ông đi khắp nơi ở Liên Xô để vẽ tranh sơn dầu, bằng một phong cách hội họa hòa trộn giữa Pháp-Đông Dương-Nga, hàn lâm mà không kém biểu cảm, qua những vệt bút rung rinh, những mảng màu giản dị mượt mà cảm xúc. Với số tiền trợ cấp dư dả từ nhà nước Liên Xô, khi chuẩn bị về nước ông đã mua số lượng sơn dầu nhiều đến mức mà nhiều năm sau ở Việt Nam ông dùng vẫn không hết.
Kiến trúc và hội họa từ xưa vốn đã là hai môn nghệ thuật anh em, nhưng những nghệ sĩ có thể cùng lúc đưvợc coi vừa là kiến trúc sư vừa là họa sĩ thực thụ thì lịch sử nghệ thuật thế giới cũng không có nhiều, và ở Việt Nam thì càng hiếm. Ngô Huy Quỳnh, có thể nói, là một nghệ sĩ hiếm có như vậy. Tên ông đã được đặt cho một phố ở quận Long Biên, Hà Nội.

Huệ Viên

 

Tin cùng chuyên mục

Bàn tay tài hoa ‘thổi hồn’ cho gốm, gỗ

“Còn sức khỏe, tôi nguyện được vẽ cho quê hương, vùng miền đất Tổ; được đắm chìm với tâm hồn dân tộc Việt qua các tác phẩm điêu khắc – không chỉ mang hơi thở đời sống đương...

Nhà điêu khắc Triệu Tiến Công: Người tạc hồn cho gỗ

Trong nghệ thuật điêu khắc, yếu tố đầu tiên là chất tạo hình có sự chuyển động của cách thức tạo khối mà người nghệ nhân phải “tìm hình, tìm khối” một cách mạch lạc. Đối với anh,...

Anh giáo làng đam mê điêu khắc

Học ngành sư phạm, về quê làm giáo viên “trường làng”, nhưng anh Triệu Tiến Công (Phú Thọ) vẫn đam mê điêu khắc. Anh đang cần mẫn làm trăm bức điêu khắc gỗ để hướng đến một triển lãm...

Triệu Tiến Công con người của kiến tạo

Nói đến nhà điêu khắc Triệu Tiến Công là nói đến con người của kiến tạo, anh là họa sỹ, nghệ nhân, nhà điêu khắc, thầy giáo luôn dẫn lửa của môn học mỹ thuật bằng trải nghiệm và vốn...

Đỗ Ngọc Dũng trên con đường sáng tác hội họa

Để có một con đường hội họa: Làm một con đường xa lộ người ta phải vạch hướng mở đường, đầu tư xây dựng, thậm chí phải vạt núi, vượt sông, thông cầu để đến đích. Trong nghệ...

Có thể bạn quan tâm

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức triển lãm kỷ niệm 70 chiến thắng Điện Biên Phủ

Triển lãm kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2024) do Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức tại Nhà triển lãm 29 Hàng Bài, Hoàn Kiếm,...

LÊ THY – HÒA ÂM

  Tranh sơn mài của Lê Thy thực ra cũng thiên về “kiểu sức” (maniérisme), cường điệu và phi thực. Nó va đập vào con mắt người xem, gây ngạc nhiên từ những cái tưởng như bình thường, nhưng...

NHỚ LẮM NINH BÌNH ƠI

  Tháng 9/1967 Sau khi tốt nghiệp Trung cấp Khóa 7 năm (1960 – 1967) Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, tôi được điều về Ty Thông tin Ninh Bình công tác. Do chiến tranh nên ô tô khách xuất phát...

Khai mạc triển lãm tranh Hội họa Tạ Quang Bạo

Chiều ngày 20/12/2023, đã diễn ra khai mạc triển lãm cá nhân “Hội họa Tạ Quang Bạo” tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Ba Đình, Hà Nội). Triển lãm diễn ra từ ngày 20/12 đến...

KỶ NIỆM KHI ĐƯỢC TRANH TẾT NGÀY XUÂN

  Thế là một Xuân nữa lại đến. Xuân làm nở những nụ cười trẻ thơ khi được tiền mừng tuổi, nhưng người già lại buông tiếng thở dài bởi quỹ thời gian lại hao đi một chút. Cứ đến...

LỄ TRAO GIẢI THƯỞNG HỘI MỸ THUẬT VIỆT NAM, TRAO KỶ NIỆM CHƯƠNG VÌ SỰ NGHIỆP MỸ THUẬT VIỆT NAM NĂM 2018

  Lễ trao giải thưởng Hội Mỹ thuật Việt Nam, trao kỷ niệm chương vì sự nghiệp mỹ thuật Việt Nam năm 2018 sẽ được diễn ra vào 9h ngày 14 tháng 9 năm 2018 tại Nhà Triển lãm 16 Ngô Quyền, Hà...