Ở thôn Tây Nhật Tân, nhà cạnh đầm sen Hồ Tây 14 năm nên cứ mỗi mùa sen tôi ra chụp hàng trăm tấm ảnh từ lúc sen thả lá non đến lúc lợp kín mặt ao, rồi những búp sen nhú lên, bừng nở cả vụ sen từ giữa tháng 5 đến đầu tháng 9, nhưng tôi chưa từng vẽ bức tranh sen nào.
Thế rồi một hôm tôi nhận được một đề nghị của một bạn trên faceboook đặt vẽ cho một bức tranh sen. Chưa vẽ sen bao giờ, nhưng chả lẽ từ chối. Người đặt tranh bảo, tôi là người kinh doanh, nhờ anh vẽ cho bức 6 bông hoặc 8 bông. Sáu là “lộc”, Tám là “phát”. Sau cho xem vài bức ảnh chụp sen “lộc, phát” của họa sĩ Đài Loan, thấy mỗi bông đều có chua thêm chữ nho bên cạnh. Tôi không hiểu nhưng cũng không ấn tượng gì. Tôi bảo khách: tôi sẽ vẽ, nhưng vẽ sen theo cách nghĩ của tôi, chứ không theo cách đó được. Sau này xem thấy thích thì lấy, không thích thì thôi, không sao!
Năm ấy là 2014, tôi bắt đầu với những tranh sen đầu tiên.
Dĩ nhiên đầu tiên vẫn là bày hoa ra chép. Sau khi vẽ rồi vò đi cả đống giấy, những bức tranh sen đầu tiên của tôi được hình thành. Rồi năm sau, tôi ngưng vẽ đề tài khác, chỉ chuyên chú vào sen. Vào mùa, tuần mua một chục bông, vẽ đến lúc sen tàn trơ đài, lá héo quắt lại mua tiếp, cắm tiếp vẽ tiếp. Tôi dần hiểu về sen, vẽ cả sen tươi sen nở, sen rụng hết cánh, và sen héo sen tàn. Đến năm thứ ba thì hầu như nắm hết cấu trúc và tính nết của hoa sen khi đủ nước khi thiếu nước. Những bông sen khát nước héo rũ thì cánh sen không chịu rụng…
Tôi nhận ra sen viên mãn thế nhưng đời sen chính là đời con người rút ngắn trong ba ngày! Từ sen hàm tiếu rực rỡ, rồi nở đến tàn thời gian chỉ có thế! Trước mắt tôi bông sen rực rỡ thời thiếu nữ, bông sen nở bung rồi lả tả rụng từng mảng những cánh hoa, rồi chỉ còn đài với tua sen héo dần, chuyển từ sắc vàng sang nâu sẫm rồi khô quắt!
Tôi lại ngộ thêm, hoá ra sen không chỉ là những bông mĩ nữ, mà còn có sen lam lũ trên đầm cuối vụ, thấy chị Dậu anh Pha khi lá sen gẫy gục khô héo dần dưới ao bùn, lại thấy cả Chí Phèo trong những bông rã rượi vì thiếu nước. Rồi thấy bông sen khi chớm vào thu, se sắt bầm trong sắc tím tái khi cái lạnh bắt đầu… Có bạn xem tranh hỏi, sao vẽ bình sen lá héo rũ, có những bông gục gãy, xấu! Nào bạn đâu hiểu tôi có vẽ sen đâu, là mượn sen nói chuyện đời. Bình sen là cả một xã hội thu nhỏ, có sinh có diệt, có vui buồn, có xum họp có tan rã, có thành công thất bại như dòng đời…
Nhưng dù gì thì sen vẫn luôn giữ sắc hồng! Có những bông chơi vơi, không trên bình mà cũng chẳng phải trên đầm như đường đời lắm nẻo, con người có lúc đơn thương, nhưng vẫn đẹp như những bông sen, vẫn tươi tắn vươn lên hoặc ít nhất vẫn giữ sắc sen. Đến khô quắt sen vẫn gân guốc… Cuộc đời ùa vào sen như vậy đó
Rồi người đặt vẽ không ra lấy tranh. Người mua bức sen đầu tiên của tôi lại là một người Nhật. Anh chị bỏ nửa ngày chọn tranh lấy bức vẽ hiền hậu nhất trước khi về nước.
Âu cũng là duyên may. Vì một lời đặt hàng cầu âu ấy mà tôi đã lao vào vẽ sen và bị cuốn hút theo nó như vào mê hồn trận đến ba bốn năm liền. Đến giờ nhắm mắt cũng vẽ ra bông sen theo ý muốn. Cảm ơn bạn nhiều lắm, chỉ một đề nghị nho nhỏ, bạn đã đưa tôi đến với một loài hoa đẹp nhất của Việt Nam. Bây giờ bên cạnh sáng tác chuyên sâu về núi rừng của tôi thì còn bổ sung thêm bộ tranh sen hàng trăm bức… Những bức tranh sen thể hiện mọi vẻ của cuộc sống với quy luật sinh diệt vô thường.
Đỗ Đức
