Trong các bức tranh thiếu nữ của ba tôi không thể thiếu hoa. Hoa và thiếu nữ luôn bên nhau, hoa tôn vẻ đẹp của người thiếu nữ, biểu đạt một cảm nhận tinh tế của họa sĩ với người mẫu. Tuy vậy hoa chỉ là điểm xuyết trong bức tranh. Xem tranh của họa sĩ Năng Hiển, người ta thường gặp thiếu nữ bên hoa đào, hoa mai, hoa lan, hoa cúc… Bức tranh Thiếu nữ mùa xuân, người mẫu là cháu gái của họa sĩ, khi bên hoa đào (mùa xuân của miền Bắc), lúc bên hoa mai (mùa xuân của miền Nam). Mỗi bức tranh có một gam màu riêng, hòa sắc riêng trên màu nền qúy phái… Trong bức tranh lụa Thiếu nữ bên hoa quỳnh. hoa quỳnh chỉ nở về đêm, thiếu nữ mang vẻ đẹp trong trắng, thanh khiết, nhưng đầy vẻ bí ẩn, dấu những điều bí mật mà chỉ người mẫu mới biết được. Ngày xưa, thiếu nữ đẹp không son phấn, không rực rỡ trang điểm, nhưng họa sĩ vẫn nhìn ra người đẹp trong muôn vàn người phụ nữ bình dị mà ban ngày họ hiện hữu giữa đời thường nhưng không ai nhận ra.
Họa sĩ đặc biệt yêu hoa đào. Hoa đào là hình ảnh không thể thiếu khi mùa xuân của miền Bắc tới. Cứ trước tết, ba tôi thường rủ họa sĩ Bùi Xuân Phái đi lang thang chợ hoa Hàng Lược từ rất sớm để chọn cho mình một cành đào ưng ý. Ông thích đào rừng, ông thường chọn những cành đào khẳng khiu rêu mốc mang dáng vẻ tự nhiên nơi núi rừng. Ông không thích đặt hàng hay thuê chậu cây đào thế hoặc chọn những cành đào tán tròn, ông gọi nó là cành đào lồng bàn. Ông hớn hở vác cành đào to, nụ chỉ lưa thưa, không ai buồn hỏi vì người ta thích cành đào lồng bàn, có cả hoa, cả nụ, cả lá. Mang về nhà, ông đốt gốc rồi chọn chiếc lọ lục bình cắm đào, thả vào đó những viên B1, aspirin, cẩn thận ngắt đi những bông hoa cũ, để thúc nhựa nuôi những bông đào mới.
Gương mặt ông rạng rỡ khi nhìn những nụ hoa hé dần lên, rồi bừng nở đúng vào ngày mồng một, mồng hai tết… Cành đào to quá khiến ông phải dùng dây thép buộc vào tay ghế sô pha. Có năm, khách đến chơi vô tình kéo chiếc ghế, khiến cành đào đổ nghiêng nước tràn ra cả nhà, vợ chồng con cái vội nhấc thảm, lau dọn, nhưng ông không bực mình. Ông bảo nước tràn ra nhà là có nhiều lộc. Cành đào tết thường chơi đến quá rằm tháng Giêng mới bỏ đi. Ba tôi bảo: Cây đào mang lộc của một năm tới cho gia đình. Nếu năm nào hoa đào rực rỡ, cánh hoa hồng tươi khoe sắc tới ra giêng thì năm đó lộc bán tranh đều đều. Có năm mồng một, mồng hai hoa đào nở rộ đỏ rực họa sĩ mừng lắm. Nhưng sau đó nụ đào chợt thâm lại, màu hoa sậm như tiết dê, ông buồn nghĩ lộc mình năm đó thật xui, đầu năm bừng nở, cuối năm khó khăn. Có cành đào phải bỏ đi trước rằm tháng Giêng, ông thở dài cho rằng lộc bán tranh năm đấy chóng tàn.
Bán được bức tranh, ông thết bạn bè, có khi chỉ là mời nhau đi uống café, hay đi ăn phở mà ông giành trả tiền. Với họa sĩ Năng Hiển, cành đào mang mùa xuân tới nên mô-típ của ông thể hiện trong các bức tranh: Thiếu nữ bên hoa đào, Thiếu nữ mùa xuân, Giao thừa… Những sắc đào e ấp, mỏng manh như vẻ đẹp rực rỡ của thiếu nữ đang độ xuân thì. Hoa đào mang gió sương lạnh của miền Bắc, gốc cây rêu mốc, cành khẳng khiu, hoa vô cùng mỏng manh mà bền đẹp. Hoa mận trắng, mai trắng cũng mang vẻ đẹp riêng.
Hoa mai cũng đẹp nhưng nó chỉ hợp với khí hậu nóng ở phía Nam. Họa sĩ vẽ Thiếu nữ với hoa mai để diễn tả cảnh mùa xuân ở miền Nam. Ông không thích hoa mai lắm, theo ông màu vàng của hoa mai nó không có duyên.
Còn hoa sen xuất hiện nhiều trong tranh của họa sĩ. Hoa sen diễn tả cảnh mùa hạ. Ông hay vẽ sen trắng bên thiếu nữ nude (khỏa thân bên hoa sen). Theo cách nhìn của ông, hoa sen màu hồng cánh sen rất rợ, khó đẹp, họa sĩ thường vẽ sen hồng với hoa quả mùa hè. Đó là cảm nhận riêng của ông.
Còn một loài hoa nữa mà họa sĩ thích đưa vào tranh của mình, đó là hoa lan. Hoa phong lan có hàng trăm loài, màu hoa bền đẹp mùi thơm quý phái… Chính vì thế, nó được phong là nữ hoàng của các loài hoa. Hoa phong lan đẹp kiêu sa, rực rỡ. Trong tranh của họa sĩ, ta bắt gặp nhành phong lan rủ xuống thấp thoáng ở góc tranh. Màu lan nhẹ nhàng, tím, trắng, hồng… hòa sắc với áo dài thiếu nữ. Không thể thiếu hình hoa trong tranh thiếu nữ của họa sĩ Năng Hiển. Có khi nó xuất hiện chỉ là họa tiết trên áo lụa thiếu nữ mỏng manh mà tinh tế quyến rũ vô cùng.
Lê Ngọc Huyền
