Tiếng hót trong đêm

Trong những ngày Hà Nội vào độ cuối thu, Blue Space Gallery kết hợp với Manzi Art Space đã tổ chức một sự kiện văn hóa đặc biệt: triển lãm “Tiếng hót” kỷ niệm 90 năm ngày sinh cố họa sĩ Trần Trung Tín.

Triển lãm “Tiếng hót” diễn ra từ 20/10 – 17/12/2023 tại số 2 ngõ Hàng Bún, Hà Nội. (Nguồn: Manzi Art Space)

Tròn mười năm kể từ “Bi kịch lạc quan” tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, khán giả Thủ đô mới lại có dịp chiêm ngưỡng các tác phẩm của người nghệ sĩ tài hoa Trần Trung Tín, người được coi là tên tuổi lớn nhất của nghệ thuật biểu hiện nước nhà.

Dẫu mang tên gọi thơ mộng “Tiếng hót”, các tác phẩm được giới thiệu trong triển lãm lần này lại chất chứa cảm xúc u hoài. Hầu hết được vẽ vào những năm 70 thế kỷ trước – khi cuộc kháng chiến chống Đế quốc Mỹ đương hồi ác liệt, sáng tác của Trần Trung Tín phản ánh nỗi buồn, sự bơ vơ và mất mát. Quyết định không đi sơ tán mà trụ lại Thủ đô tạo cho họa sĩ góc nhìn ưu tư nhưng cũng đầy tính nhân văn về hiện thực khói lửa.

Đó là những “Không đề 1” (1972), “Báo động” (1972), “Không đề 2” (1972) có gam màu trầm tối, hình tượng tan tác, bất định, gợi cảm giác tang thương trĩu nặng. Đặc biệt với “Không đề 13” (1971), họa sĩ tái hiện một khung cửa sổ trông ra bầu trời đục màu cam đỏ với các vệt cọ đen, xám mạnh mẽ, nhắc nhớ bầu trời chiến tranh tối sập vì bụi bom, máu lửa.

Cũng trong triển lãm lần này, các tác phẩm trừu tượng giai đoạn đầu của Trần Trung Tín lần đầu ra mắt khán giả. Tiếng nói của thế giới hiện thực mờ nhòa, khiêm nhường, lặng lẽ, nhường không gian cho tiếng nói của thế giới tình cảm. Trần Trung Tín dạo chơi giữa miên man màu sắc: lúc trầm ngâm với xám (“Không đề 7” – 1971, “Không đề 8” – 1969), lúc lạnh lùng với lam (“Không đề 9”, “Không đề 10” – 1972), lúc lại ngộ nghĩnh rực rỡ (“Không đề 5” – 1973, “Không đề 6” – 1972, “Không đề 11” – 1978).

Khác với chuỗi “Bi kịch lạc quan” được giới thiệu mười năm trước chưng cất những khắc khoải chín muồi, những đau đáu thiết tha, các tác phẩm của “Tiếng hót” lần này cất chứa một tinh thần ấm áp hơn, nhẹ nhõm hơn, mở ra nhiều hơn mơ màng hy vọng.

Khán giả dự khai mạc triển lãm ngày 20/10/2023. (Nguồn: Manzi Art Space)

Trong “Tiếng hót”, sức lay động thổn thức nhất được khơi lên từ các bức phỏng thực về sinh hoạt đời thường, những sự vật bình dị thân thương. Trần Trung Tín vẽ về cái đẹp, về niềm vui nảy nở trong cuộc sống thời chiến. Cái đẹp ấy, niềm vui ấy không thoát ly hiện thực, không du đãng nơi mây trời viển vông, mà luôn ngậm buồn vì bị che lấp trong khói bom bão đạn. “Con bò của tôi” (1975) gồng căng lưng, cúi đầu, có đôi mắt đen tuyền vừa thảng thốt hãi hùng, vừa tuyệt vọng trống rỗng. “Đình Hà Nội” (1973) sắc màu trang nhã, dịu mát, mờ ảo như được vẽ ra từ nhạt nhòa ký ức bình yên. “Vệ nữ cam” (1972) giằng xé niềm yêu giản dị vẻ đẹp đầy đặn, đầm ấm của người phụ nữ giữa các nét cọ méo mó, mảng màu rực gai người…

Đáng chú ý hơn cả là các tranh Trần Trung Tín họa chân dung thiếu nữ Hà Nội, tranh chớp cảnh sinh hoạt của người Hà Nội buổi sáng sớm. Màu sắc đã ửng lên, tươi nhất, vui nhất so với loạt tranh trưng bày tại triển lãm lần này; nhưng ánh mắt, nét mặt nhân vật vẫn nguyên vẻ bàng hoàng, bất lực, chứa chan nỗi buồn. Các tác phẩm ấy là sự thể hiện “nửa hiện thực” về số phận con người mong manh giữa biến cố lịch sử khi niềm hạnh phúc, dẫu đã được nỗ lực vun vén, vẫn bé nhỏ tội nghiệp.

Nhưng không vì lẽ đó mà tranh Trần Trung Tín nhuốm cảm thức bi quan. Trái lại, niềm hy vọng, sự lạc quan, tình yêu cuộc sống vẫn luôn âm thầm ngân rung giữa những nét cọ dạt dào tình cảm, những sắc màu thấm đẫm chất thơ. Trên trang giấy của họa sĩ, cái Thiện lên tiếng nhỏ nhẹ nhưng kiên quyết: giống như đạn bom không ngăn được tiếng chim, đêm dài không ngăn được mong ngóng bình minh của con người.

Sáng tác của Trần Trung Tín có sức lay động mãnh liệt (Nguồn: Manzi Art Space)

Các tác phẩm của Trần Trung Tín bấy lâu nay vẫn nằm giữa lằn ranh “nghệ thuật” và “phi nghệ thuật”. Ông vốn là một “tay ngang” trong ngành, chỉ tìm đến hội họa để trú ẩn sau bao thăng trầm cuộc sống; và quả thực tranh ông có vẻ ngây ngô, nguệch ngoạc, trong trẻo như trẻ thơ. Nhưng chính nét hồn nhiên “trời cho” (chữ của Bùi Xuân Phái) nung nấu từ cuộc đời nhiều đắng cay ấy đã làm nên tiếng vang day dứt chỉ riêng có ở Trần Trung Tín.

Khán giả đến với ông để niềm đau được bao dung dịu dàng, nỗi hân hoan được nâng niu ấp ủ. Đạo diễn Tự Huy đã đánh giá thật đúng về sức mạnh của tranh ông: “Anh [Trần Trung Tín] đã tìm ra cách vượt lên trên cái thời khủng khiếp mà tất cả chúng tôi đang sống”. Lặng lẽ mà mãnh liệt, các sáng tác nửa buồn, nửa vui của người họa sĩ tài ba ấy đã nâng đỡ bao tâm hồn, đã dìu dắt bao tiếng chim cất lên long lanh giữa bóng đêm khắc khoải.

Hoàng Hải Ly

Tin cùng chuyên mục

Bàn tay tài hoa ‘thổi hồn’ cho gốm, gỗ

“Còn sức khỏe, tôi nguyện được vẽ cho quê hương, vùng miền đất Tổ; được đắm chìm với tâm hồn dân tộc Việt qua các tác phẩm điêu khắc – không chỉ mang hơi thở đời sống đương...

Nhà điêu khắc Triệu Tiến Công: Người tạc hồn cho gỗ

Trong nghệ thuật điêu khắc, yếu tố đầu tiên là chất tạo hình có sự chuyển động của cách thức tạo khối mà người nghệ nhân phải “tìm hình, tìm khối” một cách mạch lạc. Đối với anh,...

Anh giáo làng đam mê điêu khắc

Học ngành sư phạm, về quê làm giáo viên “trường làng”, nhưng anh Triệu Tiến Công (Phú Thọ) vẫn đam mê điêu khắc. Anh đang cần mẫn làm trăm bức điêu khắc gỗ để hướng đến một triển lãm...

Triệu Tiến Công con người của kiến tạo

Nói đến nhà điêu khắc Triệu Tiến Công là nói đến con người của kiến tạo, anh là họa sỹ, nghệ nhân, nhà điêu khắc, thầy giáo luôn dẫn lửa của môn học mỹ thuật bằng trải nghiệm và vốn...

Đỗ Ngọc Dũng trên con đường sáng tác hội họa

Để có một con đường hội họa: Làm một con đường xa lộ người ta phải vạch hướng mở đường, đầu tư xây dựng, thậm chí phải vạt núi, vượt sông, thông cầu để đến đích. Trong nghệ...

Có thể bạn quan tâm

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức triển lãm kỷ niệm 70 chiến thắng Điện Biên Phủ

Triển lãm kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2024) do Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức tại Nhà triển lãm 29 Hàng Bài, Hoàn Kiếm,...

Triển lãm Tranh Đồ họa các nước ASEAN lần thứ 4 diễn ra trong tháng 12/2024

NDO – Theo thông tin từ Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, cuộc thi và Triển lãm Tranh Đồ họa ASEAN lần thứ 4 – Việt Nam 2024 mời gọi các tác giả là công dân các nước ASEAN có tác...

Khai mạc triển lãm tranh của họa sĩ Nguyễn Chơn Hiền

(BĐ) – Sáng 1.8, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh (số 01 Nguyễn Tất Thành, TP Quy Nhơn), Hội VHNT tỉnh phối hợp Sở VH&TT tổ chức Lễ khai mạc triển lãm tranh với chủ đề “Hương sắc xuân...

Thế giới ấm áp trong tranh của trẻ tự kỷ

Bộ bài “Bí kíp hồn nhiên” bao gồm 50 thẻ bài in tranh vẽ nguyên bản của trẻ tự kỷ của doanh nghiệp xã hội Tòhe, cùng những thông điệp ngộ nghĩnh, chân thật, hồn nhiên về những quan sát thú...

TIẾP KHÁCH MUA TRANH

  LTS: Kinh tế phát triển, những biệt thự, những ngôi nhà, những căn hộ chung cư đầy đủ tiện nghi được xây dựng, hoàn thiện mỗi ngày. Vì vậy, nhu cầu về thưởng thức cái đẹp cũng lớn...

Thông điệp môi trường qua sắc màu hội họa

Không chỉ bảo vệ môi trường qua những bức tranh tuyên truyền, hội họa chuyên nghiệp cũng thể hiện tinh thần xanh một cách sâu sắc. Điển hình như tại triển lãm Thú tiêu dao (đang diễn ra tại...