Chiều ngày 8/12/2024, triển lãm “Âm vọng – Từ Cửu đỉnh triều Nguyễn đến sáng tạo đương đại” chính thức khai mạc tại Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hà Nội. Đây là kết quả từ hành trình sáng tạo kéo dài hai năm do nhóm giảng viên và sinh viên Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam thực hiện dưới sự dẫn dắt của PGS.TS, họa sĩ Trang Thanh Hiền. Triển lãm mở ra một không gian nghệ thuật đầy cảm xúc, nơi di sản văn hóa được làm mới qua lăng kính của thời đại hôm nay.
PGS.TS, họa sĩ Trang Thanh Hiền phát biểu tại lễ khai mạc triển lãm. Ảnh: Thu Trang
Cửu đỉnh, chín đỉnh đồng được vua Minh Mạng cho đúc năm 1835, là một trong những biểu tượng quyền uy và di sản văn hóa đặc biệt của triều Nguyễn. Những hình chạm khắc tinh xảo trên Cửu đỉnh ghi lại cảnh sắc, sản vật, và giá trị của đất nước Đại Nam xưa. Tuy nhiên, để chiêm ngưỡng trọn vẹn di sản này, công chúng thường phải tìm đến Thế Miếu, Huế.
Triển lãm lần này đã đưa di sản Cửu đỉnh vượt khỏi không gian cố định của nó qua 81 bức tranh khắc gỗ, lấy cảm hứng từ 162 hình chạm nổi trên các đỉnh đồng. Những bức tranh này là sự kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật khắc gỗ dân gian truyền thống và phong cách tạo hình hiện đại, tạo nên một “cuộc đối thoại thẩm mỹ” giữa xưa và nay. PGS.TS Trang Thanh Hiền chia sẻ: “Chúng tôi không chỉ muốn lưu giữ mà còn sáng tạo giá trị mới, đưa hình ảnh Cửu đỉnh đến gần hơn với công chúng.”
Hồn Gốm Triều Nguyễn – Tinh hoa thủ công khắc họa giá trị văn hóa vượt thời gian trong không gian triển lãm. Ảnh: Thu Trang
Không dừng lại ở nghệ thuật khắc gỗ, triển lãm còn mở rộng biên độ sáng tạo với sự tham gia của các nghệ nhân gốm sứ Bát Tràng như Nguyễn Tiến Đạt, Phạm Tiến Thanh. Đây là lần đầu tiên, những họa tiết từ Cửu đỉnh được chuyển thể lên các sản phẩm gốm sứ gia dụng và đồ thờ từ bộ ấm chén đến đĩa ăn hằng ngày.
Các nghệ nhân đã sử dụng men lam triều Nguyễn, men hỏa biến và kỹ thuật vẽ tay để tái hiện họa tiết Cửu đỉnh một cách sống động. Những sản phẩm này không chỉ kế thừa tinh thần của di sản mà còn mang đến một góc nhìn mới, hòa quyện giữa cổ điển và hiện đại.
Bộ sưu tập áo dài của NTK Nguyễn Thị Ngọc Lan được trình diễn tại triển lãm. Ảnh: Thu Trang
Cùng với gốm sứ, nhà thiết kế Nguyễn Thị Ngọc Lan và thương hiệu LanV.Designs đã làm sống lại họa tiết cung đình qua những bộ trang phục cao cấp. Những chiếc áo dài, đầm dạ hội được may từ nhung lụa truyền thống, thêu chỉ tơ óng ả, lấy cảm hứng từ hoa văn trên Cửu đỉnh được thể hiện sự sang trọng, quý phái đậm chất Việt.
TS Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam phát biểu tại lễ khai mạc triển lãm. Ảnh: Thu Trang
PGS.TS Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam nhận xét: “Sự kết hợp giữa tranh khắc gỗ, gốm sứ và thời trang đã khẳng định giá trị trường tồn của di sản Cửu đỉnh trong nghệ thuật đương đại.”
Triển lãm “Âm vọng” không chỉ dừng lại ở việc tôn vinh di sản mà còn mời gọi công chúng trải nghiệm những sắc thái mới mẻ và sáng tạo của văn hóa Việt Nam. Di sản Cửu đỉnh, từ một bảo vật quốc gia được UNESCO vinh danh, nay đã trở thành nguồn cảm hứng để các nghệ sĩ, nhà thiết kế và nghệ nhân tạo nên một bản giao hưởng đa chất liệu, vừa thấm đẫm hơi thở truyền thống, vừa rực rỡ tinh thần đương đại.
Sự kiện diễn ra từ ngày 08/12 đến 20/12/2024 tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám, hứa hẹn mang lại cho người xem một hành trình khám phá đầy cảm xúc để thêm yêu và trân trọng những giá trị văn hóa Việt Nam.
Nguyễn Thu Trang