KỶ NIỆM VỀ MỘT BỨC TRANH CỦA CHA TÔI

 

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh của họa sĩ Lê Quốc Lộc (20/10/1918 – 20/10/2018)

Sinh thời, Cha tôi là một người giản dị lão thực! Ông không uống rượu và hút thuốc, ăn uống cần kiệm, sinh hoạt đơn sơ… Mẹ tôi cho gì ăn nấy không đòi hỏi, không có nhu cầu tiêu pha lớn… bán được tranh chỉ có thú đi mua cổ vật, thú này “di truyền” tới đời chúng tôi… nhưng cũng chỉ là để thoả mãn cái khoái cảm khi cầm trong tay một đồ gốm cũ… một pho tượng đã tróc sơn vương vất hồn xưa. Chủ yếu để lấy cảm hứng vẽ tranh! Ông là một người rất ít nói, nhưng giàu tình cảm. Trong nhà, ông là thủ lĩnh tối cao, chúng tôi nghe lời ông và làm theo như điều đương nhiên… Thảng hoặc có muốn phản đối điều gì thì “thông qua bà”… Riêng tôi, sự trao đổi lại còn chắt chiu nữa! Dường như rất ít khi hai cha con “trò chuyện” với nhau! Việc ai cứ thế mà làm! Học thì liệu mà học giỏi, sức khỏe lo mà tập tành đừng để ốm, đá bóng thì tốt nhưng đừng để gẫy chân, quần áo may cho rộng rãi muốn điệu thì tự lấy kim chỉ khâu chật vào cho nó mốt nhưng đừng để “Cờ Đỏ” bắt vì mặc ống tuýp…! Duy có một thói quen nếu tôi là Tổng thống tôi phải phong cho Ông là “Anh hùng lao động”. Bởi ông: “vẽ ngày vẽ đêm…”. Thói quen này “cũng di truyền” tới anh em chúng tôi, lao động dường như là cái nếp hàng ngày… nó phải thế! Muốn có cái ăn thì phải nai lưng ra mà làm. Thế thôi! Mỗi khi xong một bài hình hoạ, một bài bố cục ở trường, một tập ký họa chiến tranh sau những đợt đi chiến trường vẽ trực tiếp từ khói lửa chiến tranh tôi thường “nộp” để ông nhận xét… những chỉ thị từ ông về ưu khuyết điểm lần sau cứ thế sửa! Và không có bàn cãi gì cả…! Ông tôn trọng tôi và tôi tôn trọng ông!

 

LÊ QUỐC LỘC – Từ trong bóng tối. 1982. Sơn mài

Thế nhưng có một kỷ niệm lần đầu chống lệnh ông tôi kể ra ở đây không buồn không vui nhưng chắc chắn là toát lên tinh thần dân chủ rộng lượng của ông! Vào quãng năm 1982, sau chiến tranh đã bảy năm, tôi đã có gia đình, nhu cầu sáng tạo nghệ thuật đang sung, mặc dù chưa “mở cửa” nhưng những thông tin về đổi mới trên thế giới vần ùa về Việt Nam như những luồng gió mới, lối vẽ theo lối ghi chép trực hoạ không thoả mãn tôi, tranh tôi đã để ở Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam bốn bức trong đó có “Sớm mùa đông” là bức sơn mài tôi thích nhất. Tôi thích tìm tòi, hư cấu, bóp méo đi chút… tôi đang vật vã với bức “Hai Bà Trưng” (sau này được Huy chương Bạc triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc 1990)… ngay ký họa khi ấy của tôi cũng không vẽ theo lối ghi chép thật nữa… Hàng ngày khi đến Xưởng mỹ thuật Quốc gia làm việc, tôi đem con gửi  bà nội ở 20 Tô Hiến Thành. Rồi đạp chiếc xe đạp “cởi truồng” đến cơ quan.

Một hôm, tôi chuẩn bị xách xe ra đường… Ông bảo tôi: “Lên xem cho ba bức này… mới lắm”. Tôi lên căn gác nhỏ đầy cổ vật và những cây xương rồng… Lòng rất vui vì được ông chia sẻ phác thảo, lúc này ông đã về hưu được bốn năm và chuyên chú vẽ! Đó là bức phác thảo cỡ 40x40cm trên giấy roky, một phác thảo cho sơn mài, ở đó có nhà tranh, có tre, có nồi niêu vỡ và những bóng người quây quanh lá cờ! Tôi biết đây là vẽ cho cuộc vận động và có đầu tư! Nhưng tôi không thích lối vẽ cổ truyền ấy! Rất đẹp nhưng ông đã dùng nó trong bức “Qua bản cũ” rồi… Tôi đột ngột nói: “Con không thích kiểu vẽ này, nó cũ rồi…!”. Thật bất ngờ! Ông quay ngay đi…! Không nói gì và đi xuống nhà! Tôi hoảng hồn! Nhưng việc xảy ra rồi… hối cũng không kịp nữa. Đành dắt xe ra về… vài ba hôm sau cũng chẳng dám đến gửi con nữa!

LÊ QUỐC LỘC – Hội chùa. 1939. Sơn mài. Nguồn: Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

 

LÊ QUỐC LỘC – Qua bản cũ. 1957. Sơn mài. Nguồn: Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam

Mấy hôm sau, mẹ tôi nhắn người đến nhà gọi tôi! Bà bảo: “Không biết có chuyện gì mà bố mày không ăn không ngủ, sùng sục vẽ suốt đêm… suy nghĩ lung lắm! Rồi bảo mẹ gọi mày đến. Đang ngồi đợi trên gác đấy”. Tôi lên căn gác nhỏ, ông lặng lẽ đẩy một phác thảo tranh đến trước mặt tôi… Tôi giật mình! Trước mắt tôi là một bức phác thảo đẹp vô cùng, những mái nhà tranh lô xô, những miếng hình chữ nhật, hình thang, hình tam giác ghép vào. Bầu trời chạng vạng đen ghi bằng những lá bạc dán, giữa tranh rực lên một mảng vàng trong đó có đám người và lá cờ Tổ quốc. Tôi biết ông theo chủ nghĩa dân tộc và một lòng yêu nước… nhưng lắp ghép hiện đại chạy một cách logic tạo nên bố cục tranh! Tôi chỉ biết thốt lên theo bản năng một câu: “Đẹp quá! Ba ạ…!”. Tôi thấy ông quay đi, hai vai rung lên… Ông khóc không thành tiếng! Phải chăng ông khóc vì con mình đã trưởng thành hay vì thái độ trung thực của tôi. Sau đó hai tháng bức sơn mài “Từ trong bóng tối” ra đời, chính tay tôi góp phần công đoạn cuối là toát và đánh bóng giúp ông, ngay lạp tức Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam mua nó, nhưng quan trọng hơn là nó được anh em đồng nghiệp đánh giá cao và trân trọng! Phần thưởng cao quý nhất của một người hoạ sỹ.

Chuyện xảy ra 36 năm rồi! Cha tôi ra đi cũng đã 31 năm rồi… Bức tranh cũng góp phần lớn vào Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học Nghệ thuật của cha tôi! Nhưng kỷ niệm về tình cha con trong sáng tạo nghệ thuật thì tôi không bao giờ quên.          

Lê Trí Dũng

 

Tin cùng chuyên mục

Triển lãm gốm “Dáng xuân 2025 – Bắc Nam hội tụ”

Nơi tinh hoa gốm Việt hội tụ – Nơi đam mê thăng...

Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tiếp nhận tác phẩm “Chân dung họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung” của gia đình nhà điêu khắc Trần Tuy trao tặng

Sáng ngày 13 tháng 2 năm 2025, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã diễn ra buổi lễ tiếp nhận tác phẩm “Chân dung họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung” do gia đình nhà điêu khắc Trần Tuy trao tặng. Đây là...

Dẫn lối nghệ thuật qua tọa độ xanh

Trên con đường tìm tọa độ xanh cho nghệ thuật, hay một không gian nơi chốn phù hợp cho nghệ thuật, có những hành trình đặc biệt. Hành trình của nghệ nhân Nguyễn Văn Khang là sự chuyển đổi từ...

Chiêm ngưỡng linh vật năm Tỵ trong mỹ thuật

Mỗi dịp đón Tết cổ truyền dân tộc, các triển lãm mỹ thuật với chủ đề con giáp của năm luôn thu hút sự quan tâm của đông đảo công chúng cũng như cộng đồng nghệ sĩ. Tại Hà Nội, các...

Khai mạc triển lãm mỹ thuật Mừng Đảng, Mừng Xuân Ất Tỵ – 2025

Sáng 23/1, tại nhà triển lãm mỹ thuật Hội Mỹ Thuật Việt Nam đã diễn ra sự kiện khai mạc triển lãm mỹ thuật mừng Đảng, mừng Xuân Ất Tỵ 2025. Đây là hoạt động thường niên do Hội Mỹ...

Có thể bạn quan tâm

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức triển lãm kỷ niệm 70 chiến thắng Điện Biên Phủ

Triển lãm kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2024) do Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức tại Nhà triển lãm 29 Hàng Bài, Hoàn Kiếm,...

“Nghê nơi cửa Khổng sân Trình” Cuộc đối thoại liên ngành Công nghệ – Di sản và Nghệ thuật

Suốt nhiều thế kỷ qua, người Việt chúng ta luôn hướng về Văn Miếu – Quốc Tử Giám để nguyện cầu những điều đẹp đẽ nhất, về tri thức, về sự nghiệp, về cơ hội được trở thành...

Hội chợ nghệ thuật ANNAM ART FAIR 2024

Annam Gallery hân hoan mang đến cho cộng đồng nghệ thuật tại Sài Gòn sự kiện mang tên ANNAM ART FAIR. Với mô hình là một hội chợ nghệ thuật trưng bày các tác phẩm nghệ thuật đa phương tiện và đa...

Triển lãm Mỹ thuật Khu vực 1 Hà Nội ngành Mỹ thuật Ứng dụng, Điêu khắc, Đồ họa lần thứ 28 năm 2023

Từ 21/8 đến 24/8/2023, tại Nhà triển lãm Mỹ thuật 16 Ngô Quyền, Hà Nội diễn ra triển lãm Mỹ thuật Khu vực 1 Hà Nội lần thứ 28 năm 2023 của ba chuyên ngành Điêu khắc, Đồ họa và Mỹ thuật ứng...

ĐƯỢC VẼ VÀ NẶN TƯỢNG BÁC

  Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, kỷ niệm 50 năm ngày mất của Người (2/9/1969-2/9/2019) Tạp chí Mỹ thuật xin trân trọng đăng lại bài viết “Được...

TẾT ƠI!

  Lứa 6X ở Hà Nội thì ai ai cũng hai lần phải đi sơ tán, rời thành phố về quê để tránh bom Mỹ. Lần đầu, sau sự kiện Vịnh Bắc Bộ, tháng 8 năm 1964, Mỹ bắt đầu ném bom phá hoại các tỉnh...