Sinh ra và lớn lên tại Thái Bình nhưng Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước (sinh năm 1974) lại chọn làng Bát Tràng (Hà Nội) là nơi nương nghiệp. Triển lãm “Nam Tước – Hồn của đất” là một quá trình nghiên cứu, trải nghiệm và sáng tạo những cách thể hiện mới cho chất liệu gốm truyền thống của anh.
Triển lãm “Nam Tước – Hồn của đất” của nghệ nhân Trần Nam Tước (tên thật là Trần Xuân Triều) được khai mạc tại Nhà triển lãm Mỹ thuật (16 Ngô Quyền, Hoàn Kiếm, Hà Nội) vào ngày 25/10 vừa qua. Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước, người con của vùng đất Thái Bình, đã cống hiến hết mình để mang đến không gian nghệ thuật độc đáo.
Nghệ nhân ưu tú Trần Nam Tước phát biểu tại triển lãm.
Triển lãm “Nam Tước – Hội của đất” trưng bày hơn 100 tác phẩm trong đó các tác phẩm được chia thành 3 tầng, mỗi tầng là một chủ đề với ba phong cách riêng biệt được nghệ nhân thể hiện trọn vẹn tâm huyết và cảm hứng của mình.
Bước vào tầng 1 – “Gốm Sông Quan”: Tác giả với cái nhìn đương đại, nghệ nhân đã thổi hồn vào dòng gốm cổ, đặt tên là gốm “Sông Quan” tên bắt nguồn từ gốm Hạ Lan, một làng gốm đã thất truyền cách đây 700 năm vào thế kỉ XIII. Năm 2023, khi tổ chức triển lãm “Linh Thú” tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, tình cờ tác giả biết đến dòng gốm này với mong muốn được hồi sinh, tác giả quyết định trở về Thái Bình và làm gốm từ chính mảnh đất ấy. Nhìn qua tầng 1, không gian như được kết nối với vùng đất Thái Bình, đem đến một hơi thở mới, làm sống dậy sức sống của gốm xưa trong cái nhìn mới của thời đại.
Tác phẩm với chủ đề “Gốm Sông Quan”
Lên trên tầng 2 – “Gốm và Sơn mài”: Sự kết hợp giữa sơn mài và gốm truyền thống tất cả tạo nên cái nhìn đậm chất đương đại .Từng chi tiết được thể hiện từ chất liệu cho đến màu sắc, đều đượm hơi thở của quá khứ mà vẫn phản chiếu tư duy mới mẻ của tác giả – cái nhìn vượt thời gian kết nối tuyền thống với đời sống ngày nay.
Một số tác phẩm “Gốm Sơn mài”
Cuối cùng tầng 3 – “Chất liệu gốm Bát Tràng”: Khán giả như được đắm chìm trong câu chuyện về văn hóa tín ngưỡng Việt Nam, đặc biệt là tín ngưỡng thờ Mẫu – nền gốc cho những tôn giáo phát triển sau này như Phật giáo, là sự giao thoa giữa văn hóa tín ngưỡng và nghệ thuật gốm tạo nên một không gian để người xem, đặc biết là giới trẻ, cảm nhận và suy ngẫm. Gốm biểu tượng giữa đất, lửa, nước và men, từng nét hoa văn như lời nhắc nhở về chiều sâu văn hóa lâu đời của đất nước ta .Vậy liệu rằng: “Ta đã chắt lọc được những gì qua việc gìn giữ, phát triển của những giá trị di sản văn hóa truyền thống đó hay chưa ?” .Qua triển lãm, nghệ nhân Trần Nam Tước không chỉ chia sẻ tình yêu gốm mà còn truyền cảm hứng để mọi người mạnh dạn bước đi trên hành trình riêng của mình.
Tác phẩm “Gốm Bát Tràng”.
Phát biểu tại buổi khai mạc, họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam đánh giá: “Triển lãm là không gian nghệ thuật độc đáo, góp phần tôn vinh giá trị của gốm truyền thống Việt Nam và góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới. Khởi nghiệp từ quê hương Thái Bình, nương nghiệp ở làng gốm Bát Tràng, anh lặng lẽ lựa chọn, chiêm nghiệm và lựa chọn con đường riêng”.
Họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam phát biểu tại triển lãm.
Với “Nam Tước – Hồn của đất” không chỉ là sự tồn tại của vạn vật mà còn là linh hồn gắt kết cả, từ mỗi tấc đất chúng ta đang đứng cho đến dòng máu và tâm hồn của tổ tiên bao đời đã hòa quyện vào mảnh đất này. Một dân tộc trải qua bao thế hệ, đã gửi gắm tinh hoa, xương cốt vào trong lòng đất, khiến mỗi mảnh đất đều mang hồn thiêng của riêng nó. Nghệ nhân Trần Nam Tước không sở hữu “hồn của đất” mà tác giả muốn nâng niu, nuôi dưỡng và tôn vinh nó như một lời nhắc nhở về hồn thiêng của dân tộc. Đó là hồn của đất Việt, nơi hiện diện của những vị anh hùng như Đức Thánh Hưng Đạo, Đại Vương Trần Quốc Tuấn, Phật Hoàng Trần Nhân Tông, Thái sư Trần Thủ Độ và bao tiền nhân đã thấm đẫm vào lòng đất. Tác giả muốn mỗi tác phẩm là một câu chuyện gắn liền với những giá trị dân tộc, sự yêu mến và tôn kính đối với đất mẹ. Tâm huyết lớn của tác giả là giúp thế hệ trẻ thấy rõ bản sắc dân tộc ngay trên chính mảnh đất quê hương mình, cảm nhận được linh hồn dân tộc trong từng tấc đất, từng nét văn hóa mà cha ông ta đã để lại .Đây là thông điệp mà nghệ nhân muốn gửi gắm – một lời nhắn từ quá khứ vọng về tương lai.
Nghệ nhân Trần Nam Tước chia sẻ thêm: “Tôi bén mảng với gốm từ thuở còn xanh, rồi dần tạo nên những mảnh ghép cuộc đời. Đến với gốm là vô định và chơi với gốm là niềm đam mê, bởi gốm cho tôi cảm xúc, gốm cho tôi tự do, gốm cho tôi nói lên những gì mình nghĩ. Hy vọng sẽ có nhiều nghệ nhân trẻ nữa tiếp tục con đường mà tôi đã mở ra, nhiều tác phẩm nữa được hình thành dựa trên những khai phá của tôi trong suốt 31 năm qua” .
Qua triển lãm này, Nghệ sĩ ưu tú Trần Nam Tước đóng vai trò không chỉ tạo ra những tác phẩm đẹp mắt mà còn truyền tải những thông điệp sâu sắc, những giá trị văn hóa truyền thống thông qua ngôn ngữ nghệ thuật đương đại mang đến cho công chúng một không gian nghệ thuật đầy xúc cảm và nhân văn. Triển lãm mở cửa đón khách đến hết ngày 2/11/2024 tại Nhà triển lãm Mỹ thuật 16 Ngô Quyền, Hà Nội.
Thu Trang