Vào lúc 15 giờ ngày 07/12/2024 trong tuần lễ Văn hóa – Du lịch – Thương mại năm 2024 tại làng lụa Vạn Phúc, Hà Đông đã diễn ra với triển lãm múa rối cạn Tế Tiêu – một không gian trưng bày mộc mạc nhưng tràn đầy giá trị văn hóa. Không gian giản dị với những con rối gỗ chạm khắc tinh tế cùng bảng thông tin sinh động đã tái hiện trọn vẹn tinh hoa nghệ thuật dân gian.
Sự kiện lần này không chỉ là một cuộc trưng bày nghệ thuật đơn thuần, mà còn là sự tiếp nối và tôn vinh một di sản quý báu. Nếu như cụ Phạm Văn Bể là “người hồi sinh” bộ môn múa rối cạn Tế Tiêu, thì con trai của cụ, Nghệ nhân ưu tú Phạm Công Bằng, được xem là “người gìn giữ lửa” cho nghệ thuật này. Sự góp mặt của Nghệ nhân, NSƯT Phạm Công Bằng trong triển lãm lần này không chỉ là sự hiện diện của một tài năng lớn, mà còn là minh chứng cho sự phát triển và bảo tồn của bộ môn nghệ thuật dân gian này.
Hồn xưa qua nghệ thuật múa rối cạn.
Múa rối cạn Tế Tiêu, một loại hình nghệ thuật độc đáo gắn liền với đời sống tâm linh Bắc Bộ, tái hiện những tích trò giàu tính sử thi như Thánh Gióng hay Thạch Sanh. Khác biệt với múa rối nước, sân khấu khô của múa rối cạn tạo nên chiều sâu qua từng động tác con rối, hòa quyện cùng âm nhạc dân tộc như trống, đàn bầu và hát chèo.
Tại triển lãm, từng con rối như đang kể lại câu chuyện riêng. Những nhân vật quen thuộc như Thạch Sanh kiên cường hay Lý Thông gian xảo đều được thể hiện đầy sinh động. Không chỉ là tác phẩm nghệ thuật, những con rối còn mang giá trị tâm linh, nhắc nhở về các truyền thuyết và tinh thần dân tộc.
Đặc biệt, hình ảnh con rối đại diện vị tướng với áo giáp chi tiết tỉ mỉ, ánh mắt cương nghị đã khiến du khách không khỏi thán phục. Từng con rối, được chế tác từ gỗ xoan hay gỗ sung, mang vẻ đẹp chân thực qua bàn tay nghệ nhân. Chi tiết sống động từ gương mặt rạng rỡ đến trang phục rực rỡ không chỉ thể hiện tay nghề mà còn truyền tải hồn cốt văn hóa truyền thống, giúp khán giả cảm nhận rõ nét vẻ đẹp và chiều sâu của di sản.
Không gian trưng bày tuy giản dị nhưng đậm bản sắc văn hoá Bắc Bộ.
Triển lãm được sắp xếp mộc mạc nhưng tinh tế, thu hút sự chú ý của du khách. Không cầu kỳ hay xa hoa, các góc trưng bày gần gũi đã truyền tải thông điệp mạnh mẽ về giá trị văn hóa và tinh thần dân tộc. Những nhân vật rối như Thạch Sanh kiên cường hay vị tướng oai phong với áo giáp tinh xảo, kể lại những câu chuyện xưa bằng sự sống động đặc trưng.
Từng chi tiết nhỏ nhắc nhở người xem về cội nguồn, khơi gợi lòng tự hào dân tộc và kết nối mạnh mẽ giữa quá khứ và hiện tại. Dù chỉ là những góc trưng bày nhỏ, triển lãm vẫn tái hiện đầy đủ câu chuyện văn hóa, khẳng định sự bền vững của truyền thống giữa dòng chảy hiện đại.
Triển lãm thu hút lượng khách đặc biệt là các bạn trẻ và trẻ em.
Sự tham gia của Nghệ nhân Phạm Công Bằng tại triển lãm múa rối cạn Tế Tiêu đã tạo ra một điểm nhấn mà nó còn thu hút sự chú ý từ những du khách, đặc biệt hơn là làm nổi bật sự kết nối giữa thế hệ trẻ và nghệ thuật dân gian. Với lòng đam mê và tinh thần gìn giữ văn hóa, nghệ nhân Phạm Công Bằng không chỉ chia sẻ những kỹ thuật làm rối độc đáo mà còn kể lại câu chuyện về quá trình bảo tồn bộ môn nghệ thuật này. Mỗi màn múa rối mà nghệ sĩ biểu diễn như một sợi dây nối liền quá khứ và hiện tại giúp khán giả đặc biệt là các bạn trẻ, cảm nhận sâu sắc giá trị tinh thần dân tộc.
Không chỉ dừng lại ở việc biểu diễn – Nghệ nhân Phạm Công Bằng còn là người truyền cảm hứng, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về bản sắc dân tộc qua các con rối. Điều này đặc biệt thể hiện qua cơ hội trải nghiệm trực tiếp tại triển lãm, khi các bạn trẻ và trẻ em được tham gia vào các hoạt động tương tác như cầm nắm những con rối gỗ, chơi các trò chơi liên quan và chứng kiến những màn múa rối sinh động. Những trải nghiệm này, không chỉ giúp các em hiểu rõ hơn về nghệ thuật dân gian mà còn tạo ra những kỷ niệm đáng nhớ góp phần nuôi dưỡng tình yêu và sự trân trọng đối với di sản văn hóa truyền thống.
Với sự tham gia xuyên suốt của Nghệ nhân Phạm Công Bằng, triển lãm không chỉ là một sự kiện nghệ thuật mà còn là một hành trình giáo dục, kết nối các thế hệ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc.
Từng con rối gỗ được thể hiện qua đôi bàn tay tài hoa của người nghệ nhân.
Không chỉ là một triển lãm nghệ thuật, triển lãm “Mộc họa dân gian” còn là lời nhắn nhủ về trách nhiệm bảo tồn những giá trị quý báu của dân tộc. Những con rối tĩnh lặng nhưng đầy sức sống như truyền tải thông điệp vượt thời gian, lan tỏa niềm tự hào văn hóa tới thế hệ sau.
Triển lãm múa rối cạn Tế Tiêu chính là trái tim của Tuần lễ Văn hóa – Du lịch – Thương mại làng lụa Vạn Phúc. Hội tụ sự sáng tạo và tinh hoa truyền thống, Mộc Họa Dân Gian thực sự làm sống dậy di sản, để lại dư âm sâu lắng trong lòng du khách.
Nguyễn Trang