Ngô Xuân Bính là một trong những họa sĩ và nghệ sĩ có ảnh hưởng lớn đến nền mỹ thuật Việt Nam đương đại. Tác phẩm của ông không chỉ là sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại mà còn mang đến những cách tiếp cận rất sáng tạo, mở rộng không gian nghệ thuật, nó đặt ra những câu hỏi về bản sắc văn hóa và sự đổi mới trong nghệ thuật. Vậy hệ thống triển lãm tác phẩm của Ngô Xuân Bính có những tác động rõ rệt và sâu rộng đến tư duy và sáng tác của nền mỹ thuật Việt Nam đương đại như thế nào?
Tại sao người viết lại đặt vấn đề là hệ thống triển lãm?
Vì với tác giả Ngô Xuân Bính, nhắc đến ông phải nhắc đến một tư duy và sức làm việc mang tính hệ thống, và trên cơ sở đó, thành tựu của ông trong lĩnh vực nghệ thuật cũng phải bình xét trên một tổng thể mang tính hệ thống.
Các triển lãm lớn của ông như “Du Dội”, “Ego – Người”, “Thông Linh”, và “Hiện Linh” không chỉ gây tiếng vang lớn trong cộng đồng nghệ thuật mà còn phản ánh rõ nét quá trình ông tạo nền tảng mới cho mỹ thuật Việt Nam đựơng đại. Mỗi triển lãm đều mang đậm tính chất khám phá và thử nghiệm sáng tạo, đồng thời thúc đẩy sự thay đổi trong cách tiếp cận và đánh giá mỹ thuật Việt Nam đương đại.
Triển lãm “Du và Dội”
Là một trong những triển lãm quan trọng đầu tiên của Ngô Xuân Bính, “Du Dội” – đúng như cái tên của triển lãm, là cột mốc ông thể hiện sự chuyển mình mạnh mẽ từ các giá trị truyền thống sang các xu hướng nghệ thuật đương đại, sử dụng những phương tiện và hình thức biểu đạt mới. Triển lãm là sự kết hợp tinh tế giữa các yếu tố văn hóa truyền thống với những kỹ thuật, chất liệu nghệ thuật hiện đại, tạo ra một không gian nghệ thuật đầy cảm hứng. Ông đã làm nổi bật bản sắc văn hóa dân tộc, nhưng không giữ mình trong khuôn khổ những hình thức nghệ thuật truyền thống. Những tác phẩm trong “Du Dội” sử dụng không gian mở, tạo sự tương tác giữa tác phẩm và người xem, điều này đã đánh dấu một bước đi quan trọng trong việc thay đổi cách nhìn nhận về mỹ thuật đương đại Việt Nam.
Triển lãm “NIỆM”
Triển lãm “Ego – Người”
Triển lãm “Ego – Người” tập trung vào các khía cạnh phức tạp của con người, từ bản ngã (ego) đến sự đồng nhất với nhân loại nói chung. Nó thách thức khán giả suy nghĩ về vai trò của mình trong xã hội và ý nghĩa của sự tồn tại. Theo họa sĩ Ngô Xuân Bính: “Ego – Người không chỉ là cái tôi bản ngã. Rộng hơn, đúng hơn về tâm lõi là “Bản thể cộng đồng”, mà ở đó là mạch ngầm của nguồn cội của dân tộc, mạch dịch chuyển ngầm của văn hóa và trong cái mạch ngầm ấy mỗi con người quay được về với cái ngã của chính mình. Cái tôi là phần cốt lõi của tính cách liên quan tới thực tại và chịu ảnh hưởng của tác động cộng đồng.
Thông Linh
“Thông Linh” là một triển lãm mà Ngô Xuân Bính đi sâu vào các chủ đề tâm linh, văn hóa dân gian và các biểu tượng huyền bí trong tín ngưỡng của người Việt, đặc biệt là sự kết nối giữa con người và thế giới vô hình. Nếu “Ego – Người” đưa người xem đến việc hoàn nguyên cái tôi, chuyển hóa năng lượng tái sinh mới mẻ hoàn toàn trong tính không nội thể, thì đến “Thông linh” tác giả đã dẫn dắt người xem trở về với hoàn nguyên của vũ trụ. Những bức tranh chủ đạo trong không gian khán phòng đã nhường chỗ cho những tác phẩm điêu khắc mở hơn về thông điệp, lớn hơn rất nhiều về chiều kích nhưng nó không đóng khung trong một không gian điêu khắc thuần túy mà mở ra trong một không gian nhiều tổ khúc. Ngô Xuân Bính sử dụng ánh sáng và âm thanh để tạo ra một không gian nghệ thuật đa chiều, nơi người xem không chỉ nhìn mà còn cảm nhận được không khí của tác phẩm. Điều này đã mở ra một hướng đi mới cho mỹ thuật Việt Nam đương đại, khi mà nghệ thuật không chỉ để thể hiện cái đẹp mà còn để khám phá những tầng nghĩa sâu sắc, tâm linh, và sự kết nối giữa con người và vũ trụ.
Các tác phẩm trong triển lãm không những có thể dứng vị trí độc lập của tác phẩm mà còn tạo nên một tổng thể không gian nghệ thuật liên kết. Cách bố trí, ánh sáng, và mối quan hệ giữa các tác phẩm giúp tạo ra một dòng chảy thẩm mỹ, dẫn dắt người xem từ cảm xúc này đến cảm xúc khác, như một hành trình chiêm nghiệm. Những tác phẩm gốm của Ngô Xuân Bính là sản phẩm nghệ thuật kết tinh từ khí đất, khí lửa, và năng lượng sáng tạo của con người. Ông khai thác sâu các đặc tính của gốm như sự thô ráp, mộc mạc và những hiệu ứng màu men tự nhiên từ đất, nước và lửa. Những tác phẩm thường toát lên vẻ đẹp của sự nguyên sơ, đầy cảm giác kết nối với đa tầng văn hóa của tiền nhân từ đời đời kiếp kiếp mà chỉ có những người có nguồi sức mạnh bên trong mà ta gọi là nội lực mới có thể tái tạo lại được. Đó là sự tích tụ năng lượng từ trải nghiệm, tri thức và cảm xúc nội tại, là nền tảng giúp ông kiên trì theo đuổi hành trình sáng tạo nghệ thuật. “Hiện Linh” không chỉ là một triển lãm, nó là một tuyên ngôn nghệ thuật, khẳng định sức mạnh của gốm trong việc truyền tải những giá trị tinh thần và triết học, tạo nên sự đồng điệu giữa truyền thống và hiện đại.
Mạch sáng tạo và hệ thống triển lãm của Ngô Xuân Bính đã tạo ra một cuộc đối thoại mạnh mẽ về bản sắc dân tộc trong một thế giới ngày càng toàn cầu hóa. Nó không chỉ tạo ra sự thay đổi trong phong cách nghệ thuật mà còn có tác động sâu rộng đến thái độ làm việc và tư duy của các nghệ sĩ, đồng thời đặt nền tảng cho một dòng chảy mới trong nghệ thuật Việt Nam đương đại. Vậy, chúng ta có thể tổng kết quá trình lao động sáng tạo của tác giả Ngô Xuân Bính đã đóng góp cho xã hội những giá trị gì?
Sự sáng tạo tự do và không giới hạn: Một trong những tác động lớn nhất mà các triển lãm của Ngô Xuân Bính mang lại là tư duy sáng tạo tự do và không giới hạn. Trong các triển lãm như “Du Dội”, “Ego – Người”, “Thông Linh”, và “Hiện Linh”… Ngô Xuân Bính không gò bó mình vào những khuôn khổ truyền thống, mà thay vào đó ông thử nghiệm với những chất liệu mới, các hình thức nghệ thuật khác nhau như sắp đặt, âm thanh, ánh sáng, và nghệ thuật tương tác. Điều này đã thay đổi thái độ của nhiều nghệ sĩ trẻ, khuyến khích họ dám thử sức với những sáng tạo mới, vượt ra ngoài những giới hạn đã được định hình trước đây.
Các triển lãm của ông đã mở ra một không gian để nghệ sĩ có thể tiếp cận những giá trị văn hóa dân tộc đồng thời hiện đại hóa chúng qua những phương tiện và hình thức biểu đạt sáng tạo. Điều này giúp nghệ sĩ nhận thức được rằng việc gìn giữ bản sắc văn hóa là cần thiết, nhưng việc kết hợp và phát triển nó với yếu tố hiện đại cũng là một cách để tạo ra sự đổi mới và tươi mới trong sáng tác.
Các triển lãm của Ngô Xuân Bính đã đưa nghệ thuật Việt Nam đương đại ra ngoài giới hạn của các chủ đề mang tính cá nhân hay thẩm mỹ đơn thuần. Thay vào đó, nghệ thuật trở thành một công cụ phản ánh các vấn đề xã hội, văn hóa, và thậm chí là những thách thức toàn cầu. Với các tác phẩm của ông, nghệ thuật không chỉ dừng lại ở việc thể hiện những hình ảnh đẹp mà còn là một phương tiện để đặt ra những câu hỏi lớn về nhân sinh, xã hội và vũ trụ, thúc đẩy các nghệ sĩ Việt Nam đương đại hướng tới việc thể hiện những chủ đề có tính toàn cầu sâu sắc.
Một phần quan trọng trong các triển lãm của Ngô Xuân Bính là sự tương tác giữa tác phẩm và người xem. Các tác phẩm không chỉ được trưng bày một cách thụ động mà còn khuyến khích người xem tham gia vào quá trình sáng tạo và cảm nhận tác phẩm. Điều này tạo ra một dòng chảy mới trong nghệ thuật Việt Nam, nơi người xem không còn chỉ là người quan sát thụ động mà là một phần của quá trình tạo ra nghệ thuật. Đây là một bước tiến trong việc thay đổi cách thức nghệ thuật được tiếp nhận và đánh giá trong xã hội hiện đại.
Sự đa dạng về chiều kích, số lượng và chất lượng tác phẩm: Ngô Xuân Bính không giới hạn mình ở một chất liệu hay phong cách cụ thể. Với Hội họa, những bức tranh của ông mang màu sắc mạnh mẽ, dày dặn về bố cục, kỹ thuật và cảm xúc. Điêu khắc là sự tập trung vào sự chuyển động và năng lượng của các khối hình, vừa mạnh mẽ vừa biểu cảm. Đến với nghệ thuật Gốm là những khám phá về kỹ thuật nung, tạo hình và kết cấu mới, nhưng vẫn giữ được hồn cốt của gốm truyền thống. Mỗi chất liệu, mỗi tác phẩm là một thí nghiệm về thẩm mỹ và triết lý, thể hiện sự cẩn trọng, công phu và tư duy độc đáo. Năng lượng và sức lao động nghệ thuật của Ngô Xuân Bính thể hiện qua khối lượng đồ sộ và chất lượng cao của các tác phẩm ông đã sáng tạo. Không chỉ là một nghệ sĩ tài năng, ông còn là một biểu tượng của sự cống hiến, tư duy không giới hạn và tinh thần lao động bền bỉ trong nghệ thuật.
Tự do, phóng khoáng trong sáng tạo nhưng vẫn tôn trọng và kế thừa những giá trị truyền thống: Mặc dù Ngô Xuân Bính đã tiếp cận các xu hướng nghệ thuật hiện đại, nhưng ông vẫn duy trì sự kết nối mạnh mẽ với quá khứ qua việc sử dụng các yếu tố văn hóa và nghệ thuật truyền thống trong tác phẩm. Tác phẩm không chỉ là sự tái hiện các hình ảnh văn hóa truyền thống, mà còn mang trong mình chiều sâu tinh thần, phản ánh sự giao thoa giữa quá khứ và hiện tại, giữa cái vô hình và cái hữu hình. Qua đó, ông bảo tồn các giá trị tinh thần, nhưng không bó hẹp mà tiếp tục làm mới chúng dưới một góc nhìn và ngôn ngữ nghệ thuật hiện đại.
Thông qua các triển lãm của mình, Ngô Xuân Bính đã tạo ra một nền tảng vững chắc
cho mỹ thuật Việt Nam đương đại, kết nối giữa các giá trị văn hóa truyền thống
và các xu hướng nghệ thuật thế giới.
Các tác phẩm của Ngô Xuân Bính đã chỉ ra rằng nghệ thuật có thể phát triển qua sự giao thoa giữa cái cũ và cái mới, giữa truyền thống và hiện đại, giữa cá nhân và xã hội. Ông đã xây dựng một ngôn ngữ nghệ thuật độc đáo, kết nối chặt chẽ với quá khứ nhưng lại không bị ràng buộc bởi nó. Qua các triển lãm của mình, ông đã tạo dựng được một tiếng nói riêng, có tính then chốt cho lịch sử nghệ thuật Việt Nam đương đại, giúp mỹ thuật Việt Nam vừa giữ được bản sắc truyền thống, vừa phát triển mạnh mẽ trong môi trường nghệ thuật toàn cầu. Chính vì vậy, những đóng góp của ông không chỉ là sự kết nối với quá khứ mà còn mở ra một con đường mới cho các nghệ sĩ trẻ đựơng đại. Đây là những giá trị rất đáng trân trọng!