Một bức tranh tĩnh vật sang trọng về hoa lay-ơn được bán với giá hơn 10 triệu USD

Lần đầu tiên một bức tranh của Van Gogh được bán đấu giá ở vùng Viễn Đông bởi một trong những nhà đấu giá lớn của phương Tây – một dấu hiệu chắc chắn rằng thị trường nghệ thuật đang dịch chuyển khỏi châu Âu và Bắc Mỹ. Những người mua các tác phẩm của Vincent hiện ở Trung Quốc, Hồng Kông và Hàn Quốc.
Trong bức tranh, những bông hoa lay-ơn màu đỏ tươi được cắm trong một chiếc bình nhỏ đặt trên chiếc bàn sẫm màu hòa vào nền tranh. Loài hoa lay-ơn này thường nở vào tháng 8 và tháng 9 ở miền bắc nước Pháp và bức tranh “Bình hoa lay-ơn” là một ví dụ điển hình về phong cách của nghệ sĩ vào thời điểm này, vài tháng sau khi ông đến Paris vào tháng 2 năm 1886. Bức tranh với chữ ký thật của Van Gogh và có thể ông đã tặng nó cho một trong những người bạn của mình.
Anh trai của Vincent đã nói với mẹ rằng: “Cậu ấy chủ yếu vẽ hoa, đồ vật để thêm màu sắc sống động hơn vào bộ tranh tiếp theo của mình… Cậu ấy cũng có những người hâm mộ tặng cho mỗi bó hoa mỗi tuần.”

Van Gogh viết thư cho người bạn họa sĩ của mình là Horace Livens, vào tháng 9-10/1886: “Tôi đã thực hiện một loạt các nghiên cứu về màu sắc trong bức tranh chỉ đơn giản là hoa… Cố gắng tạo ra màu sắc mạnh mẽ chứ không phải sự hài hòa xám xịt.” Vào thời điểm này, ông đã tạo ra một số bức tranh tĩnh vật khác với hoa lay-ơn, bao gồm “Bình hoa lay-ơn và thủy cúc Trung Hoa” (1886), hiện đang nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Van Gogh.

Tác phẩm vẽ hoa sắp ra mắt ở Hồng Kông được vẽ trên một bức tranh tĩnh vật trước đó-những củ khoai tây và một cái bát. Sáng tác ban đầu này có lẽ ra đời từ một năm trước đó, tháng 9 năm 1885, khi Van Gogh đang sống tại ngôi làng Nuenen của cha mẹ ông, ở miền nam Hà Lan. Luôn luôn trong tình trạng thiếu thốn về mặt tài chính (nghĩa ban đầu là luôn thiếu tiền), ông có lẽ chỉ đơn giản là sử dụng lại bức voan sau khi đến Paris. Các danh mục của Sotheby’s cũng gợi ý rằng ông đã vẽ đè lên (vẽ trên nền của một tác phẩm khác, tác phẩm trước đó) vì ông “cảm thấy nghệ thuật của mình đang chuyển sang một hướng mới và thú vị”.

Chủ sở hữu đầu tiên của bức “Bình hoa lay-ơn”, vào năm 1912 được xác định là Théodore Duret, nhà phê bình người Paris và là người ủng hộ trường phái Ấn tượng. Đến năm 1928, nó thuộc về Alden Brooks, một nhà văn Hoa Kỳ sống ở Paris và được biết đến nhiều nhất với lập luận rằng Shakespeare không phải là tác giả của các vở kịch được gán cho ông.

Trong 40 năm qua bức tranh “Bình hoa lay-ơn” đã được đấu giá tại Sotheby’s không dưới năm lần. Điều này mang đến những cơ hội để xem giá đã tăng như thế nào.

Vào năm 1983, bức tranh tĩnh vật này được bán với giá 150.000 USD, người mua là nhà sưu tập Elwin Litchfield Phillips Jr ở Florida. Khi bán bức tranh vào năm 1999, ông đã thu về 1.762.000 USD – tăng gấp gần 12 lần. Hai năm sau, bức tranh lại được rao bán, ước tính khoảng 1,2 triệu – 1,6 triệu USD, ít hơn đáng kể so với lần kề trước – nhưng không bán được.

Vào tháng 11 năm 2016, chủ sở hữu người Mỹ đã bán thành công bức tĩnh vật với giá là 5.862.500 USD. Cho đến khi nó xuất hiện ở Hồng Kông vào ngày 9 tháng 10 (2021), ước tính giá 9-12,8 triệu USD, gần gấp đôi những gì nó đã đạt được năm năm trước. Sự gia tăng này một phần là do nhu cầu ở vùng Viễn Đông đang đẩy giá các tác phẩm của Van Gogh lên cao.

Một bức tĩnh vật khác của Van Gogh, “Hoa anh túc và hoa cúc” (1890), được bán tại Sotheby’s vào năm 2014 với giá gần 62 triệu USD. Tác phẩm này được vẽ ở Auvers-sur-Oise, một tháng trước khi Vincent qua đời, khi đang ở đỉnh cao của sự nghiệp. Người mua là nhà tỷ phú Wang Zhongjun, chủ một công ty giải trí ở Bắc Kinh và bản thân là một nghệ sĩ nghiệp dư. Không còn nghi ngờ gì, Sotheby’s đã bị ảnh hưởng một phần bởi vụ mua bán thành công này trong việc đưa ra trị giá ước tính cho bức tranh “Bình hoa lay-ơn”.

Martin Bailey 
Huỳnh Dương Quang Trung (biên dịch)