Tạo hình con lợn trong nghệ thuật

 

Người Việt Nam ta có các câu tục ngữ “ngu như lợn”, “bẩn như lợn” để nói về sự ngu dốt và bẩn thỉu. Ý tưởng đó cũng được chia sẻ bởi nhiều nền văn hóa, tôn giáo trên thế giới. Thậm chí, người Kirgiz còn coi lợn là biểu tượng của sa đọa, nhơ nhuốc và độc ác. Thánh Clement của Thiên Chúa giáo cho rằng chỉ những kẻ ti tiện và phóng dục mới ăn thịt lợn. Trong Kinh phúc Âm có dụ ngôn về vứt ngọc trai cho lợn, biểu tượng của sự dại dột khai mở những chân lý tinh thần cho những kẻ không xứng đáng và cũng không có khả năng tiếp thu những chân lý ấy. Luật của người Hồi giáo cũng cấm ăn thịt lợn. Trong những bức tranh vẽ bánh xe Sinh tồn của Tây Tạng, con lợn mang ý nghĩa vô minh, u tối và dục vọng.

Trung tâm của bánh xe xác định nguyên nhân gốc rễ của Tồn tại. Nó được mô tả như một con lợn, một con rắn và một con gà trống, mỗi con cắn đuôi con phía trước để chúng tạo ra một vòng tròn. Con lợn đại diện cho sự vô minh, một sự hiểu lầm về bản thân hoặc bản ngã. Sự thiếu hiểu biết dẫn đến ham muốn tiêu cực, đại diện bởi con gà trống, luôn luôn đòi ăn hoặc tìm kiếm thêm thức ăn để mổ. Khi chúng ta không thể có được những gì chúng ta muốn, chúng ta trải nghiệm sự thất vọng, kích thích, tức giận và hận thù, được đại diện bởi con rắn sẵn sàng tấn công khi bị đe dọa. Tức giận tăng cường ý thức bản ngã và do đó chúng ta thấy rắn cắn đuôi của con lợn và chúng thể hiện toàn bộ vòng luẩn quẩn luân hồi.

Vòng tròn sáng tối của người Tây Tạng với ba con vật (lợn, gà trống, rắn) cắn đuôi nhau, biểu tượng cho bản chất tồn tại người
Tranh Đông Hồ “Lợn đàn”, gửi gắm mong muốn của con người về cuộc sống ấm no hạnh phúc, con đàn cháu đống.

Đam mê sắc dục

Người Hy Lạp cổ đại cho rằng lợn là biểu tượng của dục vọng thấp hèn. Trong thần thoại Hy Lạp, nữ thần của ma thuật Circe xinh đẹp có nhiều đàn ông đam mê thèm muốn. Nhưng nàng lại dùng phép thuật để biến những người đàn ông thành lợn. Chính vì vậy trong rất nhiều các tranh vẽ về đề tài Circe, nàng thường được thể hiện đang dùng bùa phép trước bầy lợn hau háu tiến về phía mình.

Người phương Đông đôi khi cũng gán ý nghĩa đam mê sắc dục với lợn. Ví dụ trong tiếng lóng Việt Nam hiện đại có từ “phim con heo” để chỉ về những bộ phim người lớn với cảnh sinh hoạt tình dục thô thiển. Trong tiểu thuyết Tây Du Ký của Ngô Thừa Ân, nhân vật Trư Bát Giới tham ăn háo sắc được hiện thân trong hình ảnh quái vật nửa người nửa lợn. Trong Ấn Độ giáo, lợn (rừng) là một trong những hiện thân của Vishnu, nó phóng sâu xuống lòng đất để đến được chân cột lửa, tức linga. Đôi khi lợn (rừng) còn biểu tượng cho sự trụy lạc vô độ và tàn bạo.

Edmund Dulac – Cung điện của Circe. 1918. Màu nước. Circe biến những người đàn ông đam mê nàng thành lợn rồi cho các nàng hầu trêu đùa, hành hạ bầy lợn.
Minh họa Circe trong sách thế kỷ 19 Nàng dùng phép biến những người đàn ông thành lợn

Sinh sản dồi dào

Lợn nái thường được thần thánh hóa thành biểu tượng của khả năng sinh sản dồi dào, cuộc sống sung túc. Trong thần thoại Ai Cập, nữ thần Nut của bầu trời và mẹ vĩnh cửu của các vì sao thường được được tạo hình trong dáng vẻ của một con lợn nái đang cho đàn con bú. Lợn nái cũng là con vật hiến tế được ưa chuộng nhất để dâng lên nữ thần đất đai và mùa màng Demeter. Trong văn hóa Việt Nam, lợn nái cũng mang tính biểu trưng cho cuộc sống ấm no, con đàn cháu đống. Trong các dịp hiến tế, lễ nạp người Việt Nam hay cúng thịt lợn, lễ hỏi dâu cũng thường dùng lợn. Dân gian có những câu ca dao tục ngữ như: “giàu lợn nái, lãi gà con”, “trông mặt mà bắt hình dong, con lợn có béo thì lòng mới ngon”, “mẹ em tham thúng xôi dền, tham con lợn béo tham tiền Cảnh Hưng…”. Trong dịp Tết, người Việt Nam mua tranh gà đàn hoặc lợn đàn về treo để mong một năm mới sung túc đầy đủ.

Như vậy, trong văn hóa nghệ thuật, hình tượng Lợn mang những ý nghĩa tốt xấu khác nhau, chứng tỏ hình ảnh con lợn đã xâm nhập vào nhiều ngóc ngách tâm hồn của con người. Đặc biệt, đối với người nông dân Việt Nam, con lợn gắn bó hàng ngày với họ, đồng thời cũng là một phương tiện phát triển kinh tế, thì những tác phẩm nghệ thuật có sử dụng hình tượng Lợn luôn tạo nên cảm giác gần gũi, dễ tiếp nhận đối với quần chúng nhân dân.

Minh họa nhân vật Trư Bát Giới trong tiểu thuyết Tây Du Ký

 

Nữ thần Nut, trong tư thế con lợn nái cho bú sữa, mang bầu trời đầy sao trong mình.

 

Nguyễn Hoàng Tuấn  – Vũ Hiệp

Tin cùng chuyên mục

Tư duy mới cho nghệ thuật

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh Joseph Beuys (1921-2021), hãy xem nghệ sĩ tạo hình lớn này của nước Đức để lại cho giới nghệ thuật thế giới nói riêng, và kho tàng văn hóa hậu thế nói chung, những gì....

Những cuộc đấu giá sẽ định hình xu hướng nghệ thuật cũng như tên tuổi của các nghệ sĩ lớn

Các cuộc đấu giá đoán trước sự nổi lên của các ngôi sao, xác định các xu hướng trong bối cảnh đương đại thông qua lợi nhuận. Trong khi nhiều người xem đổ dồn sự chú ý của họ về cuộc...

Hiểu và suy cảm về nghệ thuật trừu tượng

  Chúng ta khảo sát qua về định nghĩa khái niệm trừu tượng. Theo “Từ điển tiếng Việt”: Nghĩa một trừu tượng (thuộc tính, quan hệ ) được tách ra trong tư duy con người khỏi các thuộc...

Chúc mừng sinh nhật Gerhard Richter. Nâng cốc nào!

  Gerhard Richter sẽ 90 tuổi. Các bảo tàng ở Dresden, Düsseldorf và Berlin kỷ niệm sinh nhật họa sĩ vĩ đại này với những cuộc triển lãm. Chúng tôi chúc mừng sinh nhật với một bài vinh danh nhà...

Hai ngày với Venice Biennale 2022

  Quá nhiều để xem, quá ít thời gian để xem hết. May mắn là chúng tôi đã tổng hợp một hướng dẫn – với 48 giờ, chúng ta có thể tham quan triển lãm chính và cả những triển lãm song song....

Có thể bạn quan tâm

Xem triển lãm “Giao mùa”

Từ ngày 29/4/2022- 7/5/2022 tại Nhà Triển lãm Mỹ thuật 16 Ngô Quyền, Hà Nội đã diễn ra triển lãm “Giao Mùa” của bốn Chi hội Hội họa- Hội Mỹ thuật Việt Nam. Đến hẹn lại lên, vào khoảng...

PHONG CẢNH SÀI GÒN TRÊN BÌNH PHA LÊ STEUBEN

  Đầu năm 1954, Công ty Steuben Glass, một công ty danh tiếng của Mỹ, thành lập từ năm 1903, chuyên sản xuất các sản phẩm thủy tinh và pha lê nghệ thuật, đã quan tâm đến việc thu thập bản vẽ...

SƯU TẬP LÀ MỘT HOẠT ĐỘNG SÁNG TẠO, NHỮNG CHIA SẺ CỦA NHÀ SƯU TẬP MARIA BRITO

  Tháng 1 năm 2009, Maria Brito bỏ nghề luật sư để phát triển công việc cố vấn nghệ thuật. Hiện tại, cô là cố vấn được săn đón của những khách hàng nổi tiếng Gwyneth Paltrow, Sean Comb,...

TÔI NHỚ MỘT NGƯỜI BẠN ĐÃ RA ĐI

  Người bạn đó là Nhà Phê bình Mỹ thuật Trần Thức (tên đầy đủ là Trần Trí Thức). Sau này khi tham gia văn đàn, các cuộc hội thảo từ những năm 1960, anh đã lấy tên là Trần Thức (cho nó...

Tư duy mới cho nghệ thuật

Kỷ niệm 100 năm ngày sinh Joseph Beuys (1921-2021), hãy xem nghệ sĩ tạo hình lớn này của nước Đức để lại cho giới nghệ thuật thế giới nói riêng, và kho tàng văn hóa hậu thế nói chung, những gì....