Trong bối cảnh đại dịch bùng phát thì năm 2020 được đánh giá là một năm “thảm họa” đối với các chương trình nghệ thuật, triển lãm trên toàn thế giới. Sang năm 2021, khi thế giới đã thiết lập và làm quen với sự “bình thường mới”, các bảo tàng nghệ thuật tiếp tục bận rộn chuẩn bị cho ra mắt rất nhiều cuộc triển lãm lớn đầy hấp dẫn. Dưới đây, Tạp chí Mỹ thuật xin giới thiệu với bạn đọc một số triển lãm lớn nhất và được công chúng đón chờ nhất năm 2021.

Triển lãm các tác phẩm của nữ họa sĩ Sophie Taeuber-Arp: “Living Abstraction”

Tại: Bảo tàng Nghệt thuật Basel, Thụy Sỹ (20/3- 20/6); Tate Modern, London (15/7- 17/10); MoMA New York (tháng 11/2021- tháng 3/2022)
Là một trong những họa sĩ trừu tượng tiên phong, Sophie Taeuber-Arp (1889-1943) được biết đến nhiều nhất với sự trừu tượng hóa hình học trong các tác phẩm của mình và sự kết hợp các tác phẩm của bà với phong trào Dada, cùng với chồng bà, nhà điêu khắc người Pháp gốc Đức Jean (Hans) Arp. Triển lãm các tác phẩm của Sophie Taeuber – Arp có tiêu đề “Living Abstration” có hành trình bắt đầu tại Bảo tàng Nghệ thuật Basel, Thụy Sỹ trước khi được trưng bày tại Tate Modern ở London và kết thúc tại Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại (MoMA) ở New York. Triển lãm nhằm tôn vinh những cống hiến của Taeuber-Arp đối với lịch sử nghệ thuật trừu tượng. Nữ họa sĩ Sophie Taeuber-Arp từng học thiết kế thời trang, nghệ thuật ứng dụng và thủ công, bà cũng từng là vũ công trước khi cộng tác là nghệ thuật với chồng bà, nhà điêu khắc Jean (Hans) Arp và những nhân vật đáng chú ý khác trong giới nghệ thuật thời ấy như Tristan Tzara, Jean Cocteau và Marcel Duchamp. Vào giữa những năm 1920, Taeuber-Arp đã phát triển phong cách kiến tạo (theo chủ nghĩa kết cấu- Constructivism) đặc trưng của mình, tạo ra một nhóm các tác phẩm sinh động có chứa biểu tượng mã hóa và các biểu tượng vũ trụ siêu phàm. Triển lãm sẽ trưng bày khoảng 400 tác phẩm của bà từ những thiết kế kiến ​​trúc và nội thất đầu tiên đến các bản vẽ phác thảo trừu tượng được tạo ra ngay trước khi nghệ sĩ qua đời vào năm 1943.

Triển lãm các tác phẩm của Georgia O’Keeffe

Tại: Bảo tàng Thyssen-Bornemisza, Madrid, Tây Ban Nha (20/4/2021- 8/8/2021); Centre Pompidou, Paris (8/9/2021- 6/12/2021); Bảo tàng Fondation Beyeler, Basel, Thụy Sỹ (tháng 1/2022- tháng 5/2022).
Mặc dù Georgia O’Keeffe (1887-1986) là cái tên được nghiên cứu rất nhiều ở Mỹ, nhưng ở Châu Âu lại hiếm khi tìm thấy các nghiên cứu về nữ họa sĩ này. Giờ đây, một cuộc triển lãm quy mô lớn các tác phẩm của Georgia O’Keeffe sẽ mang đến cho khán giả trên khắp Châu Âu cơ hội khám phá cuộc đời và tác phẩm của họa sĩ tiên phong của chủ nghĩa Hiện đại Mỹ. Triển lãm bắt đầu tại Bảo tàng Thyssen-Bornemisza; Madrid, Tây Ban Nha trước khi được trưng bày tại Trung tâm Pompidou, Paris và Bảo tàng Fondation Beyeler, Thụy Sỹ. Giám tuyển Marta Ruiz del Árbol cho biết: “Việc trưng bày các tác phẩm của Georgia O’Keeffe tại ba bảo tàng, trung tâm nghệ thuật có bề dày lịch sử của Chủ nghĩa Hiện đại Châu Âu sẽ lan tỏa sức ảnh hưởng của nữ họa sĩ trong bối cảnh toàn cầu”. Đây là lần đầu tiên tác phẩm của O’Keeffe được trưng bày trên quy mô lớn như vậy ở cả ba thành phố lớn tại châu Âu, khoảng 80 bức tranh đã được chọn để mang đến một cái nhìn toàn cảnh về sự nghiệp đầy ấn tượng của nghệ sĩ. Trong số đó bao gồm bức “ New York Street with Moon” (1925), tác phẩm đầu tiên của loạt tranh vẽ cảnh quan đường phố của thành phố New York, và bức “ Jimson Weed / White Flower No. 1” (1932), bức tranh đắt giá nhất của một nữ họa sĩ từng được bán đấu giá. Bảo tàng Thyssen-Bornemisza là nơi sở hữu năm bức tranh của O’Keeffe – con số lớn nhất trong một viện bên ngoài Mỹ.

Triển lãm của Yayoi Kusama: A Retrospective (Sự hồi tưởng)

Tại: Bảo tàng Gropius Bau, Berlin, Đức (23/4/2021 – 15/8/2021); Bảo tàng Nghệ thuật Tel Aviv, Israel (tháng 11/2021 – tháng 4/2022).
Tám trong số các cuộc triển lãm quan trọng nhất của Yayoi Kusama (diễn ra từ năm 1952 đến năm 1983), được tái hiện tại Bảo tàng Gropius Bau, Berlin để mang lại sự hồi tưởng về các tác phẩm của nghệ sĩ đương đại Nhật Bản. Việc dàn dựng lại các buổi biểu diễn và triển lãm sẽ minh họa cách nghệ sĩ sử dụng không gian đã phát triển như thế nào và cách Yayoi Kusama khai thác vô số phương tiện thể hiện trong sự nghiệp, hiện đã kéo dài 70 năm, của mình. Cùng với không gian sắp đặt “Phòng gương vô cực” hoàn toàn mới, được thiết kế đặc biệt cho triển lãm mới này, triển lãm cũng sẽ nhìn lại những tác phẩm ban đầu ít được biết đến hơn của Yayoi Kusama. Trong số đó là một bức tranh sơn dầu trên giấy “Sự tích các xác chết” (1950) và một bức tranh cắt dán từ các tờ đô la giả “Vô đề” (khoảng năm 1962 – 63), bên cạnh đó còn có các tư liệu về các buổi biểu diễn khỏa thân trước công chúng của nghệ sĩ, như màn biểu diễn khỏa thân phản chiến trang trên cầu Brooklyn vào năm 1968. Triển lãm sẽ đến với công chúng Isarel tại Bảo tàng Nghệ thuật Tel Aviv vào cuối năm nay. Đồng thời, không gian sắp đặt “Phòng gương vô cực” cũng đang mở cửa đón du khách tại Tate Modern ở London trong thời gian dài (từ tháng 3/2021 đến tháng 3/2022) sau khi bị hoãn lại vào năm ngoái do đại dịch.

Triển lãm “Hành trình của Dürer: Hành trình của một nghệ sĩ thời Phục hưng”

Tại: Bảo tàng Suermondt-Ludwig-Museum, Aachen, Đức (18/7/2021 – 24/10/2021); Phòng trưng bày Quốc gia (National Gallery) London(tháng 11/2021- tháng 2/2022).
Vào cuối thế kỷ 15và đầu thế kỉ 16, khi mà việc đi lại còn khó khăn, nguy hiểm và tốn kém, Albrecht Dürer (1471 – 1510) với tinh thần phiêu lưu đã chu du khắp Châu Âu, qua vùng lưu vực sông Rhein. Ông đã chu du tìm kiểm ý tưởng và kỹ thuật mới, dần dần lan rộng danh tiếng của mình khắp Châu Âu. Triển lãm “Hành trình của Dürer: Hành trình của một nghệ sĩ thời Phục hưng” sẽ tôn vinh sự nghiệp qua các chuyến du ngoạn của Dürer và khẳng định tầm ảnh hưởng rộng lớn mà các tác phẩm của ông mang lại. Triển lãm sẽ trưng bày các bản tác phẩm nhỏ mà Dürer đã sáng tác trong hành trình đi qua các nước Châu Âu, với điểm nhấn là các bức kí họa phong cảnh, thực vật, động vật và con người. Đây là lần đầu tiên nhiều tác phẩm của Dürer sẽ được trưng bày tại Vương quốc Anh.

Triển lãm “Vermeer: Sự suy tư”

Tại Gemäldegalerie Alte Meister, Dresden, Đức ( tháng 9/2021- tháng 1/2022)
Triển lãm sẽ trưng bày các tác phẩm nổi tiếng của Vermeer (1632-1675) như bức “Thiếu phụ đọc thư bên cửa sổ” (khoảng năm 1659), từ Bảo tàng Rijksmuseum ở Amsterdam, và bức “Thiếu nữ bên đàn Virginal” (khoảng 1670-72), từ Phòng trưng bày Quốc gia London… Đặc biệt, bức “Thiếu phụ đọc thư bên cửa sổ” gần đây đã được phục chế và làm sạch để lộ một “bức tranh khác” trong tác phẩm này. Bí ẩn bức tranh thần tình yêu ẩn dưới bức “Thiếu phụ đọc thư bên cửa sổ” đã được phát hiện bằng tia X-quang cách đây 4 thập kỷ và được cho là do chính Vermeer đã che phủ bản vẽ này. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng phần bị che phủ được vẽ rất lâu sau cái chết của ông. Vì vậy, vào năm 2017, các nhà phục chế đã bắt đầu cẩn thận loại bỏ các lớp sơn, phát hiện ra phần vẽ thần tình yêu khỏa thân đã bị che giấu suốt 250 năm của bức “ Thiếu phụ đọc thư bên cửa sổ”.

Triển lãm Danh họa Botticelli

Tại Bảo tàng Jacquemart-André, Paris (tháng 9/2021- tháng 1/2022)
Một cuộc triển lãm lớn các tác phẩm của bậc thầy hội họa Phục hưng Ý Sandro Botticelli (1445 – 1510) sẽ được mở vào mùa thu này tại Bảo tàng Jacquemart-André ở Paris. Triển lãm sẽ trưng bày các kiệt tác từ các bộ sưu tập lớn của Mỹ và Châu Âu, như  bức “Madonna and Child”(Đức Mẹ và Chúa hài đồng) (1467-70) thuộc bộ sưu tập của Bảo tàng Louvre; “Sự trở lại của Judith ở Bethulia” (1469-70) thuộc Bảo tàng Nghệ thuật Cincinnati- Mỹ; “Judith rời lều Holofernes” (1497-1500) thuộc Bảo tàng Rijksmuseum-Hà Lan; và “Chân dung Giuliano de ‘Medici” (1478-80) từ Fondazione Accademia Carrara- Ý… Bên cạnh đó các tác phẩm của các nghệ sĩ hàng đầu thế kỷ 15 như Verrocchio và Fra Filippo Lippi cũng sẽ có được trưng bà tại triển lãm.

Triển lãm của nghệ sĩ Mỹ Barbara Kruger: “Thinking of You, I Mean Me, I Mean You” (Nghĩ về bạn, tôi là bạn, bạn là tôi)

Tại: Viện Nghệ thuật Chicago (tháng 8/2021- tháng 1/2022); Bảo tàng Nghệ thuật Los Angeles (dự kiến trong năm 2022)
Đây là cuộc triển lãm quy mô lớn tôn vinh nghệ sĩ theo trường phái ý niệm người Mỹ Barbara Kruger – nổi tiếng nhất với những bức ảnh ghép mang tính chính trị. Triển lãm sẽ trưng bày các tác phẩm trong bốn thập kỷ hoạt động nghệ thuật qua của nữ nghệ sĩ vai trò của bà trong việc thúc đẩy văn hóa nữ quyền. Triển lãm, được đặt tên theo tác phẩm “Thinking of You. I Mean Me. I Mean You (2019), sẽ trưng bà các tác phẩm ý niệm, nhiếp ảnh, video art từ những năm 1980 của Kruger. Triển lãm dự kiến ​​sẽ mở cửa tại Viện Nghệ thuật Chicago vào mùa hè năm nay trước khi được trưng bày tại Bảo tàng Nghệ thuật Los Angeles. Tuy nhiên với các bảo tàng của Mỹ tiếp tục bị đóng cửa do đại dịch Covid-19, cuộc triển lãm có thể bị trì hoãn, theo một phát ngôn viên của bảo tàng. Các tác phẩm của Kruger dự kiến còn được trưng bày khắp đường phố Chicago, trên các bảng quảng cáo, xe buýt và các địa điểm công cộng, gợi nhớ những tác phẩm nghệ thuật đường phố thời kì đầu của nghệ sĩ, các tác phẩm mang phát ngôn táo bạo trước công chúng nói về các chủ đề xung quanh chính trị, chủ nghĩa tiêu dùng và quyền tự chủ về cơ thể.

Triển lãm của nghệ sĩ đương đại Daniel Arsham

Tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại (UCCA) Trần Hoàng Đảo, Trung Quốc(từ ngày 10/7/2021)
Vào cuối năm 2018, Trung tâm Nghệ thuật Đương đại UCCA ở Bắc Kinh đã mở một cơ sở ở khu nghỉ mát ven biển Trần Hoàng Đảo của Trung Quốc, cách thủ đô Bắc Kinh 300 km về phía đông. Triển lãm cá nhân đầu tiên mà trung tâm này tổ chức sẽ là triển lãm cá nhân của nhà điêu khắc đương đại Mỹ Daniel Arsham. Đây cũng là triển lãm lớn nhất của nghệ sĩ. Arsham được biết tới qua các tác phẩm nghệ thuật “khảo cổ học hư cấu” của mình, nghệ sĩ tạo ra một tác phẩm hoàn toàn mới với những thí nghiệm về sự hao mòn từ khuôn của một số tác phẩm điêu khắc vĩ đại nhất lịch sử.
Arsham là một trong những nghệ sĩ hiếm hoi được nghiên cứu khoảng 12.000 khuôn mẫu các tác phẩm điêu khắc nghệ thuật được lưu giữ trong các bộ sưu tập của Vatican, Louvre trong một dự án nghệ thuật của Bảo tàng Grand Palais. Từ đó, Arsham đã tạo ra các bản sao chính xác của các tác phẩm điêu khắc cổ điển và các kiệt tác điêu khắc thời Phục hưng – bao gồm cả tác phẩm điêu khắc của Michelangelo. Sau đó nghệ sĩ thực hành phân hủy các bản sao này với các dạng tinh thể đặc trưng. Tượng Venus de Milo bằng đồng được mài mòn của nghệ sĩ (hình dưới) cũng sẽ được trưng bày tại triển lãm.

Triển lãm của nghệ sĩ Doug Aitken: “New Era” (Kỷ nguyên mới)

Tại Bảo tàng nghệ thuật đương đại Úc, Sydney (từ ngày 24/9/2021)
Nghệ sĩ đa phương tiện đến từ California, Mỹ – Doug Aitken nổi tiếng vào giữa những năm 1990 với những tác phẩm sắp đặt video art đầy ấn tượng, đặt ra câu hỏi cho người xem về sự phát triển của công nghệ và tác động khử nhân tính của nó đối với xã hội.
Những tác phẩm video art ban đầu của nghệ sĩ đầy mê hoặc, siêu thực qua những vùng đất chết vô định đến sự trải dài của các đô thị. Sau đó, nghệ sĩ chuyển sang thực hành nghệ thuật trình diễn, đặc biệt là vào năm 2013, trong dự án nghệ thuật “Station to Station” (Từ nhà ga tới nhà ga), ông cùng các nghệ sĩ khác và nhạc sĩ đã lên một chuyến tàu hướng đến San Francisco, dừng lại ở các nhà ga đi qua để tổ chức lễ hội âm nhạc.
Vào tháng 9 năm nay, nghệ sĩ Doug Aitken sẽ mang đến cho công chúng Sydney không gian nghệ thuật sắp đặt mang tên “Kỷ nguyên mới” tại Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Úc, Sydney.

Khai trương Đại Bảo tàng Ai Cập (Grand Egyptian Museum-GEM), Cairo, Ai Cập (Dự kiến khai trương trong năm 2021).

Sau một thời gian dài bị trì hoãn bởi đại dịch và các biến cố chính trị, Đại Bảo tàng Ai Cập đã được mong đợi từ lâu cuối cùng cũng sẽ mở cửa đón du khách trong năm nay. Dự án đại bảo tàng này đã tiêu tốn hơn 1 tỷ đô la và mất 8 năm để hoàn thành, nhưng kết quả thật ngoạn mục. Nằm ở rìa của Cairo trên Cao nguyên Giza và gần các Kim tự tháp, GEM là bảo tàng khảo cổ học lớn nhất trên thế giới.
Du khách đến thăm công trình Đại Bảo tàng, du khách sẽ được chào đón bởi một bức tượng khổng lồ của Pharaoh Ramses II vĩ đại của Ai Cập. Bên trong, cầu thang lớn được xếp bằng 87 bức tượng của các vị thần và các vị vua. Bảo tàng chứa khoảng 100.000 đồ tạo tác, trong số đó có hơn 4000 hiện vật từng được bảo quản trong lăng mộ nổi tiếng của Vua Tutankhamen.

Khai trương Trung tâm Nghệ thuật- Bảo tàng Văn hóa thị giác M+, Tây Kowloon, Hồng Kông (Dự kiến Khai trương trong năm 2021)

Vào năm 2011, Hồng Kông đã biến một khu đất rộng 40 ha phía Tây Kowloon thành một trung tâm biểu diễn và nghệ thuật trị giá hàng tỷ đô la. Không gian văn hóa – Bảo tàng văn hóa thị giác mới được mang tên M+.
Được thiết kế bởi công ty kiến trúc Thụy Sĩ Herzog & de Meuron, tòa nhà mang cấu trúc chữ T lộn ngược hoành tráng là một địa danh khá nổi bật tọa lạc trên bến cảng của thành phố. Bên trong bảo tàng có các khu vực triển lãm, phòng trưng bày, không gian trình diễn, các studio của các nghệ sĩ.
Trung tâm Nghệ thuật- Bảo tàng Văn hóa thị giác M+ được mong đợi là nơi tổ chức các sự kiện nghệ thuật lớn ở Hồng Kông và là điểm đến hấp dẫn cho du khách yêu nghệ thuật.

Nguồn: Theartnewspaper, Christie’s
Nguyễn Anh Thư