“Festival là dịp công bố những sáng tác mới của thế hệ nghệ sĩ trẻ Việt Nam, thông qua các tác phẩm Festival chúng ta thấy được phần nào cách nhìn riêng về đời sống đương đại, xu thế phát triển và quan điểm sáng tác của các nghệ sĩ trẻ. Các tác phẩm cũng phản ánh trung thực về diện mạo sáng tác, số lượng tác phẩm có ngôn ngữ biểu hiện nghệ thuật với các loại hình sắp đặt, trình diễn, video art trong năm nay là khá khiêm tốn, chỉ có 2 tác phẩm sắp đặt và 1 tác phẩm video art được trưng bày.”
Cách đây mười ba năm, 2007, Festival Mỹ thuật Trẻ do Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm (Bộ VH-TT-DL) lần đầu được tổ chức tại Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, 42 Yết Kiêu, Hà Nội, với sự có mặt của 54 tác giả. Sự kiện đó đã được đánh giá là “có dáng dấp của một sự kiện nghệ thuật đương đại” trong thời điểm bấy giờ. Tiếp nối sau đó 4 năm, kỳ Festival Mỹ thuật Trẻ lần thứ 2 (2011) có 137 tác giả trên cả nước với các tác phẩm được chọn trưng bày triển lãm thuộc các loại hình hội họa, đồ họa, điêu khắc, sắp đặt, trình diễn, video art cũng được giới chuyên môn đánh giá cao “ là một sân chơi thực thụ cho các nghệ sĩ trẻ được thể hiện cái tôi, cái tự do của mình”.

Năm 2014 và 2017 là hai kỳ Festival Mỹ thuật Trẻ có không nhiều tác giả dưới 35 tuổi đã khẳng định được phong cách cá nhân tại các trung tâm mỹ thuật lớn tham gia, và có rất ít tác phẩm mang tính chất, tinh thần và ngôn ngữ của Nghệ thuật Đương đại (Contemporary Art), như nghệ thuật trình diễn không có mặt. Hội họa và điêu khắc, các loại hình “truyền thống” đều chiếm đa số.
Năm nay, Festival Mỹ thuật Trẻ 2020 đã được tổ chức sau 6 tháng phát động, Ban tổ chức đã nhận được 365 tác phẩm của 197 tác giả ở 36 tỉnh, thành phố gửi đến tham dự. Trong đó, có 281 tác phẩm hội họa, 42 tác phẩm đồ họa, 38 điêu khắc, 3 tác phẩm sắp đặt và 1 tác phẩm video art . Ban tổ chức đã giới thiệu 91 tác phẩm của 74 tác giả để trưng bày. Theo đánh giá của hội đồng nghệ thuật, đây là kỳ festival có quá ít các tác phẩm nghệ thuật đương đại tham dự. Giống như hai kỳ festival trước, festival năm nay không có bất cứ một tác phẩm trình diễn nào. Và cũng không có nhiều những tác phẩm “thách thức” như trình diễn, sắp đặt hay video art. Có thể là do hội đồng nghệ thuật năm nay không có những gương mặt tiêu biểu của những loại hình đó làm giám khảo hay không?
Có một điểm đáng lưu ý, nếu kỳ Festival 2017đã không chọn ra được giải nhất thì năm nay ban tổ chức đã chọn ra được 2 giải nhất (và 4 giải nhì, 6 giải ba, 9 giải khuyến khích).

Hội đồng nghệ thuật Festival 2020 do Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam, họa sĩ Lương Xuân Đoàn, làm chủ tịch, nhà nghiên cứu và phê bình mỹ thuật Phan Cẩm Thượng là phó chủ tịch. Một điểm khác so với kỳ trước, năm nay hội đồng nghệ thuật có thêm sự góp mặt của Quỹ Art in the Forest của Tập đoàn Flamingo Đại Lải, đại diện là ông Vũ Hồng Nguyên.
Hai giải nhất (mỗi giải 20 triệu đồng) được trao cho 2 tác giả Nguyễn Văn Đủ (tác phẩm Lò mổ) và Vũ Thành Thân (tác phẩm Giấy tiền vàng bạc) đều là tác phẩm hội họa. Cả hai tác giả đều cận tuổi 35 và đã có sự thành công nhất định trong thị trường nghệ thuật, có thể vì vậy họ không khó để tạo được ấn tượng và dễ ghi điểm với ban giám khảo.
Không nhiều ấn tượng trước festival kỳ này. Các tác phẩm đều là tiếng nói, suy nghiệm về cuộc sống, xã hội và được thể hiện căn bản bằng cách thức hàn lâm.
Một vài cá tính đáng chú ý có thể thấy trong tác phẩm của Vàng Hải Hưng (For sale, hội họa), Lê Quang Đĩnh (Kết nối, hội họa), Vũ Mười (Hoa nở trên cát, hội họa), Phạm Quốc Huy (Rubik, điêu khắc)…

Qua các tác phẩm hội họa như “Quà tặng cuộc sống” của Nguyễn Đỗ Long, “Thu hoạch lúa” của Nguyễn Vũ Lâm, “Bốn mùa huơng sắc” của Võ Quang Phát… người xem có thể thấy trình độ kỹ thuật ngày càng cao của các nghệ sĩ trẻ.
Theo một số nhận xét của ban giám khảo cũng như ý kiến của người xem: Qua kỳ Festival Mỹ thuật Trẻ năm nay dường như chúng ta vẫn phải mong chờ một sự bứt phá mới như đã từng thấy ở các kỳ Festival Mỹ thuật Trẻ 2007 và 2011 của thế hệ “vàng son” 7x và đầu 8x – một sân chơi đúng nghĩa của những nghệ sĩ trẻ dám thể hiện, dám khẳng định mình, dám làm Nghệ thuật Đương đại.
Thực ra “festival” (nghệ thuật) là một khái niệm bao gồm một chuỗi các sự kiện, hoạt động như triển lãm, gặp gỡ, hội thảo, tọa đàm… Nhưng cũng như các kỳ Festival Mỹ thuật Trẻ trước, Festival kỳ này thực chất vẫn chỉ là một triển lãm đơn thuần. Bởi vậy, có lý do để người xem chờ đợi các kỳ Festival Mỹ thuật Trẻ về sau sẽ đúng nghĩa là một festival.

Hà Thu Lê