Tạo hình con lợn trong nghệ thuật

 

Người Việt Nam ta có các câu tục ngữ “ngu như lợn”, “bẩn như lợn” để nói về sự ngu dốt và bẩn thỉu. Ý tưởng đó cũng được chia sẻ bởi nhiều nền văn hóa, tôn giáo trên thế giới. Thậm chí, người Kirgiz còn coi lợn là biểu tượng của sa đọa, nhơ nhuốc và độc ác. Thánh Clement của Thiên Chúa giáo cho rằng chỉ những kẻ ti tiện và phóng dục mới ăn thịt lợn. Trong Kinh phúc Âm có dụ ngôn về vứt ngọc trai cho lợn, biểu tượng của sự dại dột khai mở những chân lý tinh thần cho những kẻ không xứng đáng và cũng không có khả năng tiếp thu những chân lý ấy. Luật của người Hồi giáo cũng cấm ăn thịt lợn. Trong những bức tranh vẽ bánh xe Sinh tồn của Tây Tạng, con lợn mang ý nghĩa vô minh, u tối và dục vọng.

Trung tâm của bánh xe xác định nguyên nhân gốc rễ của Tồn tại. Nó được mô tả như một con lợn, một con rắn và một con gà trống, mỗi con cắn đuôi con phía trước để chúng tạo ra một vòng tròn. Con lợn đại diện cho sự vô minh, một sự hiểu lầm về bản thân hoặc bản ngã. Sự thiếu hiểu biết dẫn đến ham muốn tiêu cực, đại diện bởi con gà trống, luôn luôn đòi ăn hoặc tìm kiếm thêm thức ăn để mổ. Khi chúng ta không thể có được những gì chúng ta muốn, chúng ta trải nghiệm sự thất vọng, kích thích, tức giận và hận thù, được đại diện bởi con rắn sẵn sàng tấn công khi bị đe dọa. Tức giận tăng cường ý thức bản ngã và do đó chúng ta thấy rắn cắn đuôi của con lợn và chúng thể hiện toàn bộ vòng luẩn quẩn luân hồi.

Vòng tròn sáng tối của người Tây Tạng với ba con vật (lợn, gà trống, rắn) cắn đuôi nhau, biểu tượng cho bản chất tồn tại người
Tranh Đông Hồ “Lợn đàn”, gửi gắm mong muốn của con người về cuộc sống ấm no hạnh phúc, con đàn cháu đống.

Đam mê sắc dục

Người Hy Lạp cổ đại cho rằng lợn là biểu tượng của dục vọng thấp hèn. Trong thần thoại Hy Lạp, nữ thần của ma thuật Circe xinh đẹp có nhiều đàn ông đam mê thèm muốn. Nhưng nàng lại dùng phép thuật để biến những người đàn ông thành lợn. Chính vì vậy trong rất nhiều các tranh vẽ về đề tài Circe, nàng thường được thể hiện đang dùng bùa phép trước bầy lợn hau háu tiến về phía mình.

Người phương Đông đôi khi cũng gán ý nghĩa đam mê sắc dục với lợn. Ví dụ trong tiếng lóng Việt Nam hiện đại có từ “phim con heo” để chỉ về những bộ phim người lớn với cảnh sinh hoạt tình dục thô thiển. Trong tiểu thuyết Tây Du Ký của Ngô Thừa Ân, nhân vật Trư Bát Giới tham ăn háo sắc được hiện thân trong hình ảnh quái vật nửa người nửa lợn. Trong Ấn Độ giáo, lợn (rừng) là một trong những hiện thân của Vishnu, nó phóng sâu xuống lòng đất để đến được chân cột lửa, tức linga. Đôi khi lợn (rừng) còn biểu tượng cho sự trụy lạc vô độ và tàn bạo.

Edmund Dulac – Cung điện của Circe. 1918. Màu nước. Circe biến những người đàn ông đam mê nàng thành lợn rồi cho các nàng hầu trêu đùa, hành hạ bầy lợn.
Minh họa Circe trong sách thế kỷ 19 Nàng dùng phép biến những người đàn ông thành lợn

Sinh sản dồi dào

Lợn nái thường được thần thánh hóa thành biểu tượng của khả năng sinh sản dồi dào, cuộc sống sung túc. Trong thần thoại Ai Cập, nữ thần Nut của bầu trời và mẹ vĩnh cửu của các vì sao thường được được tạo hình trong dáng vẻ của một con lợn nái đang cho đàn con bú. Lợn nái cũng là con vật hiến tế được ưa chuộng nhất để dâng lên nữ thần đất đai và mùa màng Demeter. Trong văn hóa Việt Nam, lợn nái cũng mang tính biểu trưng cho cuộc sống ấm no, con đàn cháu đống. Trong các dịp hiến tế, lễ nạp người Việt Nam hay cúng thịt lợn, lễ hỏi dâu cũng thường dùng lợn. Dân gian có những câu ca dao tục ngữ như: “giàu lợn nái, lãi gà con”, “trông mặt mà bắt hình dong, con lợn có béo thì lòng mới ngon”, “mẹ em tham thúng xôi dền, tham con lợn béo tham tiền Cảnh Hưng…”. Trong dịp Tết, người Việt Nam mua tranh gà đàn hoặc lợn đàn về treo để mong một năm mới sung túc đầy đủ.

Như vậy, trong văn hóa nghệ thuật, hình tượng Lợn mang những ý nghĩa tốt xấu khác nhau, chứng tỏ hình ảnh con lợn đã xâm nhập vào nhiều ngóc ngách tâm hồn của con người. Đặc biệt, đối với người nông dân Việt Nam, con lợn gắn bó hàng ngày với họ, đồng thời cũng là một phương tiện phát triển kinh tế, thì những tác phẩm nghệ thuật có sử dụng hình tượng Lợn luôn tạo nên cảm giác gần gũi, dễ tiếp nhận đối với quần chúng nhân dân.

Minh họa nhân vật Trư Bát Giới trong tiểu thuyết Tây Du Ký

 

Nữ thần Nut, trong tư thế con lợn nái cho bú sữa, mang bầu trời đầy sao trong mình.

 

Nguyễn Hoàng Tuấn  – Vũ Hiệp

Tin cùng chuyên mục

Louvre – Bảo tàng Nghệ thuật danh giá nhất thế giới

Nằm bên hữu ngạn sông Seine ở Thủ đô Paris của nước Pháp, Louvre là  một bảo tàng lớn nhất và nổi tiếng nhất trên thế giới, với khối kiến trúc tráng lệ và là nơi lưu trữ những kiệt tác,...

Champs-Elysées – Đại lộ danh tiếng nhất của nước Pháp

Nếu nước Mỹ nổi tiếng với đại lộ Danh vọng Hollywood, nơi những ngôi sao nổi tiếng nhất trong làng điện ảnh, sân khấu thế giới được vinh danh  gắn sao và tên trên đại lộ. Thì người Pháp...

Montmartre – Ngọn đồi thơ mộng của các nghệ sĩ 

Không phải ngẫu nhiên mà người ta cho rằng nước Pháp quyến rũ hơn những quốc gia khác. Đặc biệt là Paris được mệnh danh là thành phố của kiến trúc, nghệ thuật, thủ đô hoa lệ, kinh đô của...

Edinburgh – Thành phố của văn chương, nghệ thuật

Sau nhiều giờ bay và Transit tại Dubai chúng tôi đã đặt chân đến Edinburgh xứ sở Vương quốc Scotland. Lúc này là cuối chiều, thời tiết tháng 6 ở đây rất lạnh. Tuy vậy, chúng tôi vẫn tranh thủ...

Odilon Redon người tự minh họa giấc mơ

Odilon Redon (1840 – 1916) là một nghịch lý khuất lấp. Ông sống giữa thời đại Ấn tượng và hậu-Ấn tượng trăm hoa đua nở của những Renoir, Gauguin và Van Gogh. Song, ngoại trừ được công nhận trong...

Có thể bạn quan tâm

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức triển lãm kỷ niệm 70 chiến thắng Điện Biên Phủ

Triển lãm kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2024) do Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức tại Nhà triển lãm 29 Hàng Bài, Hoàn Kiếm,...

Mỹ thuật Bình Dương và những bước phát triển quan trọng

Ngày 10-12-1951, Bác Hồ đã gửi thư cho các họa sĩ nhân dịp triển lãm mỹ thuật lớn chào mừng kỷ niệm 5 năm Ngày Toàn quốc kháng chiến (19-12-1946) và thành công của Đại hội Đảng toàn quốc lần...

Họa sĩ Trần Quốc Hưng: Người tạo nên những bức tranh thiền trong chiều sâu cõi sáng

Trong quãng thời gian làm nghề của mình, tôi may mắn gặp và tiếp xúc với nhiều người. Người có năng khiếu hội họa thì nhiều. Người được công nhận là họa sĩ cũng không ít. Thế nhưng, người...

TIỂU THỦ CÔNG NGHỆ MỸ NGHỆ XƯA Ở NAM KỲ

  Ngoài một vài kỹ nghệ truyền thống khá quan trọng như kỹ nghệ đồi mồi ở Hà Tiên, kỹ nghệ kim hoàn ở Sa Đéc, có thể nói rằng ở Nam Kỳ xưa chưa có ngành kỹ nghệ mỹ nghệ bản xứ....

TÌM LẠI KÝ ỨC

  Nhận được thư mời dự khai mạc triển lãm trưng bày chuyên đề “Lê Thị Lựu – Ấn tượng hoàng hôn” tại Bảo tàng Mỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh ngày 23/11/2018, vì xa nên tôi không...

TRIỂN LÃM MỸ THUẬT KHU VỰC II (ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG) LẦN THỨ 25 NĂM 2020

Triển lãm tổ chức tại Quảng Ninh, không khai mạc do dịch Covid-19. Triển lãm trưng bày 172 tác phẩm của 165 tác giả, trong đó 83 tác phẩm của 76 tác giả là hội viên Trung ương và 89 tác phẩm của 89...