
Chân dung người Thầy lấy đạo Phật làm gốc
phát huy vẻ đẹp mỹ thuật trên nền tảng văn hoá kiến trúc cổ xưa
Tâm thức ẩn chứa sâu trong trái tim thiện lành, trong mọi vách ngăn của tế bào não bộ gặp duyên đến ngày, đến giờ nở hoa kết trái. Như mở ra trang sách bỏ quên lâu ngày trên giá với dòng nhắc nhở thân tâm, là con đường sáng, là chân lý đưa chúng ta theo con đường đạo. Định hướng chẳng ai có thể lựa chọn mà theo nhà Phật, định nghiệp, định duyên đã cho thầy bước theo dấu chân của ngài mà tịnh tu theo giáo pháp truyền thừa để mang lại lợi lạc cho đại chúng. Xin được nói về thượng tọa Thích Minh Thanh, trụ trì chùa Khúc Thuỷ, nay gọi là Luật Mật Viện Thắng Nghiêm.

Với thượng tọa, đạo nằm ngay trong kiếp sống hiện tại, có sự quan sát rất sâu sắc và tinh tế từ cử chỉ, lời nói, việc làm và mỗi hành động ứng xử. Thông qua đó biết được con người đó có nhất tâm lòng từ bi quảng đại hay không. Nương đó mà hành để chứng quả và Tâm mang hạnh nguyện lớn lao, luôn khắt khe chỉn chu trong tu tập và hành đạo, hướng đạo. Đời sống hiện đại, sự thâm nhập mọi xu thế như vũ bão, con người cũng vì thế bị cuốn theo và ảnh hưởng rất lớn đến đời sống tinh thần mà cần nơi tìm về gốc thiện lành, tìm đến sự an yên tự tại, thư thái trong tâm hồn. Thượng tọa Thích Minh Thanh với tấm lòng từ bi, bao dung đã cởi mở và chia sẻ, hướng góc nhìn của phật tử trong lối tư duy mở có chiều sâu văn hoá và đời sống tích cực, thiết thực với tâm sáng thanh trong.

Thượng tọa Thích Minh Thanh là người rất tâm huyết với dòng tranh Mandala, thượng tọa đã phục dựng vẽ và đào tạo các phật tử để giới thiệu dòng tranh Mandala của Việt Nam với đầy đủ văn hoá truyền thống Việt, từ kiến trúc chùa chiền, biểu tượng tâm linh nghê, rồng, phuợng, trống đồng, hoạ tiết hoa văn… đều được hình tượng hoá vào bản vẽ như các tác phẩm truyền đời, kế thừa tới mọi thế hệ. Thượng tọa đã mang được hơi thở của mỹ thuật hội hoạ ứng dụng trong kiến trúc phật giáo thật đáng trân trọng.

Thấu cảm ngay trong cái nhìn trực quan, các đường nét kiến trúc của các thời kỳ lịch sử nổi trội trong kiến trúc của thầy là thời nhà Lê nơi chính điện ngôi tam bảo là những tâm huyết của thầy khi đi sứ mang về Việt Nam được nhiều giá trị tinh thần văn hóa vô giá mà người đời ít được biết đến và thấy. Sự vi diệu mà trong văn hoá Phật giáo làm thế nào để sự giao thoa gốc văn hoá Việt hoà cùng văn hóa thế giới, đòi hỏi sự tìm tòi nghiên cứu tỉ mỉ về gốc rễ là cội nguồn của Đức Phật. Hướng giáo pháp của người và sau tất cả ngài ngộ ra chân lý và lẽ sống mang đến lợi lạc cho chúng sinh. Vậy không lẽ nào thượng tọa lại không thể tìm ra con đường cho chính mình. Hành trì nghiêm mật mỗi ngày và nung nấu trong trái tim khối óc là cả một kho tàng văn hoá thuần Việt. Từ Y áo hay theo ngôn ngữ nhà phật là bộ pháp phục cũng được thượng tọa phác hoạ tạo nên tấm cà sa đặc trưng với nhiều cách sử dụng rất đa năng trong sự tiện dụng của đời sống nhà phật. Lúc tiện lợi thì choàng cuốn như khăn, lúc trang hoàng trong đón tiếp là tấm y hộ thân. Ví như “Cà sa vi thê Bồ Đề vi tử” (Cà sa thì không được lìa thân thể còn tâm Bồ Đề thì phải nuôi dưỡng như nuôi dưỡng đưa trẻ con vậy. Lấy đạo gốc nhìn vào để biết con là con phật , y không lìa tấm thân).

Sống trong đời sống cần có một tấm lòng. Tấm lòng của một người cha, người thầy, người con gắn đạo lý sống trong phật giáo quyền năng. Tôn chỉ là mục đích bạn làm gì cho tương lai cho thế hệ này.


Trong buổi mạn đàm cùng đoàn công tác của Hội Mỹ Thuật Việt Nam, thượng tọa đã giới thiệu sơ lược – quy trình để tạo nên một bức tranh Mandala. Theo thượng tọa, Mandala là một tác phẩm đỉnh cao của mỹ thuật Phật giáo nói chung và chùa Thắng Nghiêm Khúc Thủy nói riêng. Những tác phẩm Mandala này thể hiện một sự kỳ công của các họa sư và họa sĩ Phật tử, tất cả các bước đều được thực hiện theo quy tắc rất chặt chẽ.

Thượng tọa Thích Minh Thanh chia sẻ: “Từ thế kỷ XI – đất nước được thái bình, Phật giáo phát triển rực rỡ, nghệ thuật tạo hình nói chung có điều kiện phát triển mạnh, đặc biệt điêu khắc, kiến trúc, mỹ thuật Phật giáo càng được thăng hoa. Nghệ thuật tạo hình Việt Nam từ xưa tới nay đã có những thành quả rất lớn và được thể hiện ở những công trình Phật giáo, nơi thờ tự, mà chủ yếu là các ngôi chùa cổ. Hay nói cách khác, chúng ta có thể nói rằng mỹ thuật Phật giáo đã có những đóng góp lớn trong nền mỹ thuật tạo hình Việt Nam…”

Thượng tọa Thích Minh Thanh đã dành nhiều thời gian trong nhiều năm nghiên cứu kiến trúc cổ Việt Nam, từ màu sơn của bức tường, những bức tượng có màu thời gian đều có sự nghiên cứu tinh tế kỹ lưỡng của nhà chùa, cùng với các nhà nghiên cứu mỹ thuật hội họa đã đóng góp công đức tại đây. Kiến trúc cổ theo dòng Kim Cương Thừa, đã cho thấy sự tâm huyết của thầy cùng các nhà nghiên cứu về kiến trúc, mỹ thuật và hội họa được thực hiện hoàn toàn dựa trên cơ sở dữ liệu, tài liệu, nghiên cứu tuyệt đối chính xác về sự hình thành, phát triển của hội họa Phật Giáo, nghiên cứu rất sâu về kiến trúc cổ và thậm chí còn dựa trên những dấu tích để phục dựng bảo tồn những giá trị văn hóa lịch sử vô giá mà ông cha ta để lại. Qua buổi làm việc của đoàn họa sỹ Hội Mỹ thuật Việt Nam, thầy mong có cơ hội để mọi người thấy một công trình nghệ thuật và mỹ thuật thuần Việt vô giá này.

Có lẽ linh dẫn là năng lượng đã nối dài và để tận thấu về những hiện hữu nơi ngôi chùa đã có lịch sử hàng ngàn năm tuổi mang tên Khúc Thuỷ (nay là Luật Mật Viện Thắng Nghiêm) nơi thượng tọa Thích Minh Thanh trụ trì. Cảm phục về chân dung một người sống cống hiến trọn tâm với đạo. Mong để lại cho những thế hệ tiếp nối giá trị di sản bền vững mãi với thời gian. Hạnh nguyện làm việc thiện lành mang lợi lạc tới cộng đồng, với bản ngã nội sinh luôn an lạc thường hằng.




Lê Thu Huyền