MỘT KỶ NIỆM NHỎ VỀ NGƯỜI BẠN LỚN

Hôm ấy chưa phải đã vào thu, nhưng Hà Nội nắng đẹp và không quá nóng. Đó là cái ngày mà sau này chúng tôi cứ nhớ mãi: 12 tháng 7 năm 1984 – ngày khai mạc triển lãm cá nhân lần đầu tiên của họa sĩ Nguyễn Sáng. Một dấu mốc quan trọng, mà theo thiển ý tôi, không chỉ cho riêng anh Sáng, nó còn có ý nghĩa với nhiều họa sĩ khác, và có lẽ với cả nền nghệ thuật tạo hình Việt Nam đương đại, bởi sau đấy sẽ là triển lãm cá nhân đầu tiên của các họa sĩ như Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm… Tôi cũng giãi bày ngay rằng hồi đó, mặc dù có chênh lệch rất nhiều về tuổi tác, bọn trẻ chúng tôi vẫn bị bộ tứ các anh buộc phải gọi họ bằng “anh” (thay vì gọi “chú”), nếu không muốn bị tước quyền ngồi hầu rượu. Hình như các anh muốn giữ mãi thói quen sống trẻ trung, tình cảm như ở thuở tráng niên, đã xếp giá vẽ, phơi phới đi vào cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc; vì lẽ ấy, tôi xin giữ nguyên cách xưng hô ngày nào trong những dòng hồi ức này.
Như có hẹn, chúng tôi tề tựu ở Bảo tàng Mỹ thuật. Giới mỹ thuật hầu như không thiếu ai, từ các bậc lão thành tới giới trẻ. Sau thủ tục khai mạc, mọi người hình thành từng nhóm, chuyện trò, hàn huyên, thảo luận trước từng tác phẩm trong gian trưng bày.
Thời gian hôm ấy trôi thật nhanh. Vui lắm !

BÙI XUÂN PHÁI – Chân dung Thái Văn Hiếu. 12/7/1984

 

Bùi Xuân Phái, Văn Cao, Nguyễn Sáng trong lễ khai mạc triển lãm cá nhân đầu tiên và duy nhất của Nguyễn Sáng tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Hà Nội 1984

Trong không khí phấn chấn chung ấy, như vẫn thường thấy, anh Dương Bích Liên đề xuất: “thế này thì bọn mình phải đi kiếm rượu uống mừng thôi”. Anh Nguyễn Tư Nghiêm, anh Bùi Xuân Phái vui vẻ tán đồng ngay, và chúng tôi cùng nhau về nhà anh Hào Hải – người bạn đồng trang lứa với tôi và cũng yêu mến, ngưỡng mộ các “ đàn anh lớn” giống tôi. Riêng có anh Nguyễn Sáng không theo về được, anh bảo: “ hôm nay mình phải ở lại đây tiếp khách, không thì không phải phép”.
Cùng với rượu, câu chuyện về “nghệ thuật của Nguyễn Sáng” vẫn tiếp tục. Như mọi khi, anh Nghiêm ít nói nhất. Anh Liên càng uống càng trầm ngâm, dường như để tận hưởng niềm vui hôm nay. Anh Phái thì đặc biệt sôi nổi: “mình sẽ vừa uống vừa vẽ các bạn, từng người một”. Anh xin chủ nhà một xấp giấy, rút bút ra, vừa vẽ vừa tiếp tục đề tài “tranh Sáng”.
“Không chỉ tranh đâu, ký họa, phác thảo của Sáng cũng đẹp lắm – anh Phái nói – mình còn nhớ thời đi học, có lần thầy Jonchère bảo mình: anh là bon elève, nhưng Sáng là bon artiste“. *
Câu nói của họa sĩ Bùi Xuân Phái khiến tôi ngay lúc đó thấu hiểu, trong vẻ ngoài gầy guộc, trông có phần khắc khổ của anh, bên cạnh tâm hồn đôn hậu, chân thật dễ thấy, còn một nhân cách nghệ sĩ lớn, rất lớn. Quả đúng là một trong bộ tứ đáng tự hào của hội họa Việt Nam đương đại.

Tháng 7/2020
Thái Văn Hiếu
*Évariste Jonchère: Nhà điêu khắc người Pháp, một thời là giảng viên và hiệu trưởng Trường Mỹ thuật Đông Dương.
bon elève: học trò giỏi – tiếng Pháp trong nguyên văn.
bon artiste: nghệ sĩ giỏi – tiếng Pháp trong nguyên văn.

 

 

Tin cùng chuyên mục

Ba lần gọi họa sĩ Trần Hữu Chất

Năm 2007, khi viết cuốn “Từ điển họa sĩ Việt Nam”, tôi có mở một từ mục viết về họa sĩ Trần Hữu Chất. Đó cũng là một trong 171 từ mục tôi viết về 171 họa sĩ Việt Nam. Cuốn sách đã...

Những ký ức tháng năm

Khi tôi ra đời, ba tôi đã năm mươi tuổi. Ông vui mừng biết bao, sau bao năm ông mới có đứa con gái đầu lòng của chính mình. Ông coi tôi là viên ngọc quí và đặt tên con là Ngọc Huyền (Lấy cảm...

Một hay nhiều sự thật

Đây là câu chuyện không có gì mới, đã diễn ra ở khắp nơi từ khi có thị trường nghệ thuật. Mà thị trường nghệ thuật (hay đồ cổ nói chung) thực chất cũng có ở Việt Nam đến hai ngàn năm...

Thị trường và thẩm định

Cách đây độ mươi năm, Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã có phòng giám định các tác phẩm nghệ thuật. Khai trương được hơn năm thì đóng cửa vì không có “đầu vào”. Tức là không có khách...

Sưu tập tranh kháng chiến nhân xem bộ sưu tập của Nguyễn Phi Hùng

Người chơi tranh, sưu tập tranh ở nước ta xưa nay thường có một trình tự sưu tập, cho dù chỉ là một trình tự mang tính tương đối, nhưng ít khi bị đảo ngược-như sau: Đầu tiên: Tranh hoa, tranh...

Có thể bạn quan tâm

BỘ SƯU TẬP NGHỆ THUẬT CỦA LAMARQUE DALAT VILLA

  Lamarque Dalat villa hiện nay được xem như là một trong những biệt thự sang trọng và đẳng cấp nhất ở thành phố Đà Lạt. Không chỉ gây ấn tượng bởi hình hài của một tiểu lâu đài với...

Festival Mỹ thuật Trẻ 2020 có gì mới ?

  “Festival là dịp công bố những sáng tác mới của thế hệ nghệ sĩ trẻ Việt Nam, thông qua các tác phẩm Festival chúng ta thấy được phần nào cách nhìn riêng về đời sống đương đại, xu thế...

NGHỆ THUẬT HOÀNG SÙNG ĐA DẠNG, TRỮ TÌNH

  Họa sĩ Hoàng Sùng chào đời trên miền đất cổ Hưng Yên ngày 1 tháng 3 năm 1926. Thuở ấu thơ, ông được học chữ Hán, được làm quen với các thư tịch cổ và được hưởng sự quan tâm giáo...

BỔNG CHƠI TRANH

  Anh chàng Bổng tính cũng hay hay, nhưng cũng dễ gây cho người ta phải phiền toái. Đêm khuya khoảng 22, 23 giờ sắp sửa bước lên giường ngủ thì cu cậu mới mò mẫm đến chơi. Người dễ tính...

NỀN MỸ THUẬT TÔN GIÁO

  Về cơ bản, lịch sử là những gì thuộc về quá khứ, đôi khi có mối liên hệ với hiện tại và những đức tin tôn giáo liên quan với tương lai. Nhiều nền văn hóa dựa vào sự thờ cúng tổ...