CẢNH SẮC MÙA XUÂN TRÊN GỐM CỔ

 

Mùa xuân – mùa của cây lá đâm chồi nảy lộc khoe sắc với thiên nhiên, mùa của chim muôn ríu rít chuyền cành, mùa của sự an lành thanh khiết, mùa của đất trời nắng ráo, trong xanh. Xuân về mang cái đẹp, sức sống đến cho cỏ cây hoa lá và mang cả những náo nức, mê say cho lòng người… Và mùa xuân cũng là đề tài muôn thuở được những nghệ nhân từ cổ chí kim thể hiện trên các tác phẩm hội họa, điêu khắc dân gian và trang trí trên gốm sứ…

Trong số hàng trăm ngàn hiện vật gốm sứ Chu Đậu có niên đại cách đây hơn 500 năm được khai quật tại vùng biển Cù Lao Chàm – Hội An, ngoài những đề tài quen thuộc về thiên nhiên, cảnh vật, đất nước, con người Đại Việt vào thời Lê sơ ở thế kỷ XV, XVI thì cũng có không ít những hiện vật gốm sứ cổ được những người nghệ nhân xưa thể hiện những mô-típ trang trí về cảnh sắc, thiên nhiên thời đó khi đất trời vào Xuân…

Sắc xuân trên gốm cổ Chu Đậu được những người nghệ nhân xưa thể hiện trên hầu hết các loại hình từ những chiếc đĩa đại, đĩa lớn, đĩa trung, đĩa nhỏ, bình tỳ bà, kendy, bát, chén đến những chiếc âu, bình, liễn, hủ, lọ, hộp… Và bao trùm lên trên hết là những hình ảnh sống động, ngập tràn sắc xuân của một đất nước Đại Việt tươi đẹp, thanh bình với những đề tài trang trí đa dạng và cách thể hiện phong phú.

Cảnh sắc mùa xuân trên gốm cổ Chu Đậu

 

Chiếc đĩa đại vẽ hoa cúc-loại hoa thường nở vào mùa xuân

 

Chiếc đĩa vẽ hình chú nai ngậm bông hoa thong dong giữa đồng cỏ

 

Chú chim vui hót chuyền cành trang trí trên nắp hộp lớn
Phong cảnh mùa xuân trang trí trên nóc một chiếc hộp lớn
Bức tranh sơn thuỷ mùa xuân trên chiếc đĩa cổ nhuốm màu thời gian

Thông qua những nét vẽ cách đây hàng trăm năm, ta có thể cảm nhận được sắc xuân tưng bừng, rộn rã, vui tươi với cỏ, cây, hoa lá đâm chồi nãy lộc đón những ánh nắng ấm áp của mùa xuân giữa phong cảnh núi non trùng trùng điệp, biển cả mênh mông, sông dài lượn sóng, trời trong nắng ráo… Cảnh sắc mùa xuân hiện lên rõ nét trên những đồ gốm men trắng hoa lam hoặc men ngũ thái, men tam thái (thường được vẽ bằng ba màu: vàng, đỏ, xanh lục) với những hình ảnh mang đậm cảnh sắc, hồn quê nông thôn Việt Nam như bụi chuối, bờ tre, khóm trúc, nhánh mai, cành đào, cây tùng…; với hình ảnh các loài hoa muôn màu khoe hương, tỏa sắc như cúc, lựu, phù dung, mẫu đơn, vạn thọ, súng, sen… được điểm tô thêm những mẫu dây hoa lá cách điệu.

Cảnh sắc mùa xuân còn được thể hiện một cách sinh động với hình ảnh chim muông (như chim én, phượng hoàng, bồ nông, yểng, bói cá, sếu, le le, sẻ, chích chòe…), ong, bướm, chuồn chuồn… ríu rít, dập dìu bên hoa lá, cỏ cây tươi thắm; hình ảnh đàn chim đang chao liệng giữa trời xanh giữa khung cảnh nhộn nhịp trên bến dưới thuyền đi du xuân thưởng ngoạn hay hình ảnh một chú nai (hay hoẵng) đang ngậm một bông hoa nở rộ trong dong trên đồng cỏ xanh; hình ảnh cá tôm từng đàn bơi lượn giữa hoa lá, rong rêu xanh tươi; hình ảnh những chú voi, ngựa, trâu, nai, dê, hươu… đang nhởn nhơ dạo bước kiếm ăn trên những cánh đồng cây cỏ tốt tươi.

Bát tam thái vẽ hoa đào
Một chú cá tung tăng bơi lội giữa đầm sen nở rộ trang trí trên một chiếc đĩa
Đĩa nhỏ vẽ hình chú chim đang kiếm mồi dưới những cành đào nở rộ
Đĩa tam thái vẽ hình trò chơi ngày tết chọi gà

 

Cảnh sắc mùa xuân sinh động trang trí trên một chiếc âu

 

Chim chóc dập dìu bên những đoá sen nở sen nở rộ trên một chiếc âu nhỏ

Mùa xuân – mùa của lễ hội, của những trò chơi dân gian tao nhã như cờ người, đấu vật, đánh đu, chọi trâu, đá gà… Chính vì vậy, những người nghệ nhân gốm Chu Đậu xưa bằng nét vẽ của mình cũng đã thể hiện một số trò chơi dân ngày xuân trên sản phẩm gốm sứ. Đó là hình ảnh con trâu có vẻ như đang chọi nhau giữa những đám mây cuộn cách điệu hay dây hoa lá cuộn vẽ trên những chiếc đĩa, hình ảnh hai chú gà đang đá nhau dưới một gốc cây tùng cành lá xum xuê được vẽ bằng men tam thái trên chiếc đĩa có vành miệng chia thùy…

Với những nét vẻ tả thực đầy tươi vui, sống động, sắc xuân trên gốm cổ Chu Đậu thể hiện được một cảnh sắc thiên nhiên thanh bình, tươi đẹp, tràn đầy sức sống với cỏ cây, hoa lá, vạn vật thắm xanh, tươi tốt; với chim chóc, muôn thú rộn ràng hòa cùng tiết trời vào xuân; với những thú vui dân gian tao nhã mỗi dịp Tết đến xuân về… Thông qua những họa tiết này có thể thấy đất ta vào thời Lê sơ ở thế kỷ XV, XVI là một đất nước tươi đẹp, thanh bình với một xã hội ổn định, kinh tế phát triển, đời sống nhân dân được ấm no, thịnh vượng…

Lâm Đăng Khoa 

 

 

Tin cùng chuyên mục

Hoa văn kể chuyện năm Rồng

Con rồng là một hình tượng có vị trí đặc biệt trong văn hóa, tín ngưỡng tâm linh của dân tộc Việt Nam. Hình tượng rồng Việt vì thế hiện diện đa dạng trong mọi mặt đời sống xã hội từ...

Sự ra đời của hình ảnh rồng – tiên trong mỹ thuật

Việt Nam là một đất nước có thể tự hào với truyền thống văn hóa đặc sắc. Trong những truyền thuyết của người Việt chuyện Lạc Long Quân và Âu Cơ, chuyện Cha Rồng Mẹ Tiên lý giải sự hình...

Gia đình và Bốn mùa

Trong nền văn học – nghệ thuật cổ điển của chúng ta xưa, các tác giả và người thưởng thức luôn có một quan điểm chung là: “Thi trung hữu họa, họa trung hữu thi” (trong thơ có họa, có...

Tranh cổ động một thời

Những họa sĩ tiền bối như Vũ Văn Thu, Nguyễn Hiếu, Nguyễn Hữu, Huỳnh Công Nhãn (Huỳnh Phương Đông), Nguyễn Thuận, Phan Thư, Linh Chi, Trịnh Kim Vinh, Văn Hoè, Đình Khang, Thang Trần Phềnh, Võ thành...

Tranh Tết những ngày độc lập

Cứ mỗi lần Tết đến, lại thấy những bức tranh có những màu sắc thô mộc, vui tươi, chân thật và biểu dương được cả một tinh thần dân tộc. Những tranh tết đó có từ lâu rồi, và cứ hàng...

Có thể bạn quan tâm

Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức triển lãm kỷ niệm 70 chiến thắng Điện Biên Phủ

Triển lãm kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2024) do Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức tại Nhà triển lãm 29 Hàng Bài, Hoàn Kiếm,...

TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT LỚN NHẤT CỦA MARC CHAGALL ĐƯỢC ĐẤU GIÁ TẠI BONHAMS

  Tác phẩm nghệ thuật lớn nhất của Chagall đã được gõ búa tại Bonhams. Các nghệ sĩ luôn bị cuốn hút bởi thế giới Ballet và Opera. Picasso, Hockney và Chagall, kể cả một số người đều đã...

Triển lãm “Trái tim hồng” tại Bảo tàng Mỹ Thuật Việt Nam

Từ ngày 16/3 đến 20/3/2024, tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam diễn ra triển lãm “Trái tim hồng” của họa sĩ Hà Quang Vỹ. Hà Quang Vỹ được biết đến từ lâu trong mảng nghệ thuật “thiết kế...

Triển lãm Mỹ thuật khu vực và Giải thưởng Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2018

  Hội Mỹ thuật Việt Nam đã phối hợp với các Tỉnh, Thành đăng cai và 63 Hội Văn học Nghệ thuật Địa phương tổ chức Triển lãm Mỹ thuật Khu vực lần thứ 23 năm 2018 nhằm giới thiệu những...

Nhớ Cát Tường

Họa sĩ Cát Tường (Le Mur) học khóa 4 (1928-1933) tại Trường Mỹ thuật Đông Dương, đồng môn với các họa sĩ: Lưu Đình Khải, Nguyễn Tường Lân, Nguyễn Gia Trí… ông nổi tiếng là người đã sáng...

“TRỘI Ở ĐÂU?” HAY BÀN VỀ SỰ TRINH TRẮNG CỦA NHÀ SƯU TẬP NGHỆ THUẬT

  Cặp vợ chồng sưu tập tranh huyền thoại người Mỹ Mera và Don Rubell sẽ giải mã: Tốt nhất người ta nên mua tranh của ai và vào lúc nào tại các triển lãm; và làm thế nào người ta cũng biết...